«آری به زندگی» سرود مقاومت است

جاری شدن اولین قطرهٔ خون بر زمین لحظهٔ آغاز کشتار نیست، ابتدای رسوایی آن است. کشتار در کلام شروع می‌شود، در همان تبلیغاتی که کشتن را توجیه و کشتار را تقدیس می‌کند. آغاز کشتار در زمانه نازی‌ها به سرخی خون نبود بلکه به بی‌رنگی تعطیلی روزنامه‌های مخالف و محو شدن دگراندیشان بود. ویکتور فرانکل که از دل مخوف‌ترین بازداشتگاه‌ها زنده بیرون آمد، تاریخ کشتار را تا تبلیغات نازی‌ها عقب می‌برد.

 فرانکل روان‌شناسی بود که به دلیل یهودی بودن از اردوگاه‌های کار اجباری سر درآورد، اما روایتش محدود به رنج یهودیان نماند و آن‌ها را استثناء نکرد. او از واقعیتی شروع می‌کند که بسیاری ترجیح می‌دهند آن را نادیده بگیرند: یهودیان تنها قربانیان نازی‌ها نبودند، آن‌ها به سلاخی معلولان، همجنسگرایان و مخالفان سیاسی و بیماران روانی هم رفتند.

فرانکل در کتاب «آری به زندگی» نشان می‌دهد که نقطهٔ آغاز همهٔ جنایات نازی‌ها در حق یهودیان و معلولان و مخالفانش، بی‌ارزش دانستن برخی جان‌ها است. رمز موفقیت نازی‌ها در کشتار همین بود که توانستند عده‌ای را «مستحق مرگ» جلوه بدهند. آن‌هایی که دیگر نمی‌توانستند برای اقتصاد سودرسان باشند باید از بین می‌رفتند.

کتاب «آری به زندگی» حاصل یکی از سخنرانی‌های مشهور ویکتور فرانکل است که درست ۹ ماه پس از آزادیش ایراد کرد. نام این کتاب برگرفته از سرودی است که زندانیان اسیر نازی‌ها در سخت‌ترین و بدترین روزها می‌خواندند. آن‌جایی که عده‌ای تلاش می‌کنند تا زندگی دشمنان ایدئولوژیکشان را بی‌ارزش نشان دهند، مقاومت در معنا دادن به زندگی خلاصه می‌شود.

نام ویکتور فرانکل بیش‌تر از هر چیز یادآور کتاب معروف «انسان در جستجوی معنا» است اما کتاب «آری به زندگی» را در واقع باید مقدمه‌ای خواندنی بر آن کتاب دانست. در این کتاب فرانکل با زبانی صمیمی خاطراتش از اردوگاه‌های کار اجباری را تعریف می‌کند و نشان می‌دهد بیماری یا فانی بودن بشر نمی‌تواند توجیهی برای بی‌ارزش دانستن برخی جان‌ها باشد. هر زندگی بدون هیچ قید و شرطی ارزشمند و قابل احترام است. این احترام هم باید به جان‌ها ارزانی شود و هم به رنج‌ها و تجربیات هر فرد:

آیا می‌توان رنج انسان را طوری اندازه ‌گیری و تعیین کرد که بتوان رنج یک فرد را با فردی دیگر مقایسه کرد. می‌خواهم در این باره بگویم که رنج انسان‌ها غیرقابل قیاس است!…صحبت از تفاوت بزرگی رنج کار بیهوده‌ای است، تفاوتی که واقعاً حائز اهمیت است تفاوت میان رنج معنادار و بی‌معنا است(ص: ۱۱۸ و ۱۱۹)

چرا باید این کتاب را خواند؟

۱.چون هنوز کشتار در جهان متوقف نشده است.

۲.چون هنوز عده‌ای می‌خواهند «معنای زندگی» را از ما بدزدند.

۳.چون گاهی فکر می‌کنیم فقط «کار» به زندگی معنا می‌دهد.

۴.چون تفاوت قائل شدن میان «رنج معنادار» با «رنج بی‌معنا» می‌تواند زندگی ما را دگرگون کند.

کتاب «آری به زندگی» جدیدترین اثر ترجمه شده از ویکتور فرانکل است که نشر روزگار آن را راهی کتابفروشی‌ها کرده است.

مجلهٔ اینترنتی ۳۰بوک