دیکتاتوری، وحشت، بی‌اعتمادی، سلاخی، سرکوب، خودکشی… نام استالین برای روسیه همیشه یادآور این قبیل مفاهیم است. تمام این مفاهیم و صدها مفهوم تلخ دیگر که هر کدام به تنهایی وامدار دوران وحشت بزرگ استالینی در روسیه هستند. دورانی سراسر استبداد و دیکتاتوری که به جرات می‌توان گفت قربانیان بسیاری از قشرهای مختلف جامعه را در خود بلعیده است. از سیاست‌مداران و نظامیان تا دانشمندان و حتی اهالی فرهنگ و هنر. هیچ طیف و قشری از جامعه از گزند خون‌خواری استالین در امان نبودند.
در این میان ادبیات روسیه که همیشه ابزاری برای التذاذ روحی و معنوی و آگاهی بخشی بود، ناگهان به خون کشیده شد. بالغ بر دوهزار نفر از بزرگترین نویسندگان روسیه قربانی سرکوب‌گری و ددمنشی استالین شدند. سرکوب تنها به زندان و اعدام خلاصه نمی‌شد؛ بلکه این افراد در کنار شکنجه‌های جسمی، عذاب‌های روحی را تحمل می‌کردند که آنان را به آستانه دیوانگی و یا حتی خودکشی می‌کشاند. این بود سرگذشت نویسندگانی که با قلمشان قدرت ادبیات را در رویارویی با دیکتاتوری و استبداد به رخ می‌کشیدند.
شاهد این اتفاق را نیز می‌توانیم در کتاب پرفروش « ادبیات علیه استبداد » بیابیم؛ که چگونه جنجال‌های ناشی از انتشار تنها یک کتاب (دکتر ژیواگو)، علاوه بر تاثیر بر نویسنده، خانواده و دوستانش، توازن قدرت در جهان را طی دوره ای بحرانی برهم زد.
اما پیشنهاد ما به شما برای درک بهتر این ماجرا، کتابی‌ست تازه منتشر شده در همین باب. کتابی که مطالعه‌اش برای هرکسی که قصد دریافتن تیره‌ترین اوقات ادبیات روسی را دارد ضروریست.
نویسنده: ویتالی شنتالیسنکی
مترجم: بیژن اشتری
ناشر: ثالث
«بایگانی ادبی پلیس مخفی»، روایتی‌ست از جنایات یک رژیم مستبد و دروغ‌گویی‌های وقیحانه آن‌ها. کتابی برای افشای یک تراژدی و بیدار کردن ذهن‌های خاموش شده یک ملت.
ویتالی شنتالیسنکی، نویسنده این کتاب، در پی بازگشایی بایگانی محرمانه پلیس مخفی شوروی توانست به پرونده‌هایی از سرنوشت شوم نویسندگان و روشنفکران مشهور روسیه دست پیدا کند. نویسندگانی همچون ایساک بابل، اوسیپ ماندلشتام، بوریس پیلنیاک و پاول فلورنسکی که دستگیر شده و تحت بازجویی قرار گرفته بودند و حتی نویسندگانی مانند میخاییل بولگاکف و اندری پلاتونوف که هیچگاه دستگیر نشدند اما همیشه زیر نظر پلیس مخفی شوروی بودند. او همچنین دست نوشته‌ها و مطالبی را پیدا کرد که ماموران پلیس مخفی از خانه نویسندگان مصادره کرده بودند. نوشته‌هایی که دیگر در دسترس نبود و حتی تعدادی را خود نویسندگان به گمان خودشان نابود کرده بودند.
به قول روزنامه بریتانیایی ایندپندنت، این کتاب همانند آزاد کردن حقیقت از یک گور منجمد است. و دقیقا به همین دلیل که پرده از حقایق دفن شده در دل یه کشور مستبد کمونیستی بر می‌دارد، ارزش مطالعه بالایی دارد.
مجلۀ اینترنتی ۳۰بوک