اگر حسرت روزگاری را می‌خورید که کسی در مهمانی‌ها گوشی به دست نمی‌گرفت و کارمندها در ساعات اداری غرق در شبکه‌های اجتماعی نمی‌شدند، باید این جمله را روزی چند بار تکرار کنید: «وقتی کِشتی را اختراع می‌کنید، غرق شدنش را هم اختراع می‌کنید.» قرار نیست به دورانِ قبل از اختراع کشتی برگردیم اما می‌توانیم کاری کنیم که غرق نشویم یا حتی خیس و آب‌کشیده هم نباشیم. کتاب «ذهن حواس جمع» همان غریق نجاتی است که اگر به آن بیاویزید، رها می‌شوید. این کتاب به شما مهم‌ترین مهارت قرن بیست‌و‌یکم را یاد می‌دهد؛ حواس جمعی!
چه کسانی باید «ذهن حواس جمع» را بخوانند؟
وقتی صحبت از تمرکز و حواس‌پرتی می‌شود آدم‌ها به دو دستهٔ کلی تقسیم می‌شوند. اگر با شوق و ذوق به سراغ این کتاب آمده‌اید احتمالاً شما به دستهٔ اول تعلق دارید. یعنی قبلاً هم متن‌هایی مشابه خوانده‌اید یا حتی در دوره‌های افزایش تمرکز شرکت کردید و لابد مدتی هم مشغول «سم‌زدایی دیجیتالی» شدید. یعنی تلاش کردید از شبکه‌های اجتماعی دور باشید یا حتی بعضی از آن‌ها را پاک کردید تا دیگر سراغش نروید. احتمالاً مدتی هم موفق بودید اما باز به همان اعتیاد قدیمی برگشتید و سرخورده و ناامید شدید. حواس‌پرتی برای شما شبیه یک بیماری موذی است که انگار همیشه راهی پیدا می‌کند تا برگردد.
دستهٔ دوم آن کسانی هستند که «حواس‌پرتی» را به عنوان یک واقعیت بی‌خطر پذیرفتند و فکر می‌کنند به جایی برنمی‌خورد اگر وسطِ کار برای دوستی هم کامنت بگذارند. آن‌ها معمولاً فراموش می‌کنند که حواس‌پرتی همهٔ ابعاد زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. حواس‌پرتی حتی رابطه‌های خصوصی ما را هم ویران می‌کند و تنهایمان می‌گذارد و تنهایی همان چیزی است که به گفته محققان حتی از چاقی هم خطرناک‌تر است. این دسته از آدم‌ها شاید به سراغ این کتاب نروند و فکر کنند نیازی به خواندن آن ندارند اما اگر این کتاب را به عنوان هدیه دریافت کنند، احتمالاً زندگیشان تغییر می‌کند.
ذهن حواس جمع از آن کتاب‌هایی است که همه باید آن را حداقل یکبار بخوانند.
«ذهن حواس جمع» چه می‌گوید؟
ذهن حواس جمع بعد از آن‌که اهمیت موضوع را پیش چشم خوانندگان می‌گذارد، بعضی از غلط‌های رایج را هم اصلاح می‌کند و بر همین اساس راهکار می‌دهد. مثلاً بعضی‌ها فکر می‌کنند حواس‌پرتی محصول پیشرفت تکنولوژی است اما در واقع حواس‌پرتی زاییده محرک‌های درونی و بیرونی است. نمی‌توانید همهٔ تقصیرها را به گردن گوشی هوشمندتان بیاندازید. «بی‌حوصلگی و خطای منفی‌نگری و نشخوار ذهنی و سازگاری با لذت» از عوامل درونی حواس‌پرتی هستند. کتاب شما را به خاطر محرک‌های درونی که حواستان را پرت می‌کند، سرزنش نمی‌کند. برعکس به شما یادآوری می‌کند که این‌ها برای تکامل ما ضروری بودند اما راه‌هایی وجود دارد تا با آن کنار بیایید. کتاب همین راه‌ها را در هشت بخش فصل نخست به شما نشان می‌دهد.
فصل دوم توصیه‌هایی را مطرح می‌کند تا این راه‌ها را گم نکنید. در این فصل متوجه می‌شوید که کنترل محرک‌های درونی می‌تواند خیلی از مشکلات شما را حل کند و مثلاً از هر قرص خوابی موثرتر و از زوج‌درمانی هم کاراتر است.
کتاب در فصل سوم به سراغ محرک‌های بیرونی حواس‌پرتی می‌رود و همان اول کار می‌گوید این محرک‌ها برای ما مزیت‌هایی هم دارند، مسئله این جا است که باید تعادل را برقرار کنیم و مثلاً هر دقیقه به سراغ ایمیل‌ها نرویم. تمرکز اصلی این فصل بر راه‌های ایجاد تمرکز حین کار است. یکی از راه‌های خیلی ساده اما عملی و موثر این است که صفحهٔ رایانه‌تان را مرتب کنید!
نویسنده می‌داند متمرکز ماندن در عصر شبکه‌های اجتماعی چقدر سخت است. به همین دلیل در فصل چهارم چند راه دیگر هم پیش پای شما می‌گذارد تا بالاخره یکی یا چند تا را طبق سلیقه و توانتان دنبال کنید. یکی از راه‌ها می‌تواند استفاده از اپ‌های مخصوص متمرکز ماندن باشد. اگر خیلی اهل این ابزارها نیستید، می‌توانید از روش‌های کلاسیک‌تری هم استفاده کنید: مثلاً ایجاد توافق‌هایی که تاوان مالی دارند.
در بخش پنجم با عنوان «چگونه محل کارتان را حواس جمع کنید» می‌فهمیم که ما به تنهایی مسئول برطرف کردن محرک‌های بیرونی حواس‌پرتی نیستیم و فرهنگ سازمانی از آن عوامل موثر است که نباید دستکم گرفته شود.
بخش ششم به ما می‌گوید «چگونه بچه‌های حواس جمع تربیت کنیم». اگر پدر و مادر هستید اصلاً نباید این بخش را از دست بدهید چون همان ابتدا می‌گوید «فناوری شیطان نیست» و دلیلی ندارد این قدر از آن بترسید. در واقع حواس جمعی یاد گرفتی است و باید این مهارت را به فرزندتان یاد بدهید.
بخش هفتم به ما می‌گوید «چگونه روابط حواس جمع داشته باشیم» و دیگر شبیه حاضر غایب نباشیم. در واقع حواس‌پرتی همان چیزی است که مانع عمیق و صمیمی شدن روابط می‌شوند.
ذهن حواس جمع با عنوان فرعی «چگونه افسار زندگی‌تان را به دست بگیرید» اخیراً از سوی نشر آموخته منتشر شده است. در انتهای هر فصل بخش‌های مهم آن ذکر شده است و در انتهای کتاب نیز نکته‌های مهم هر فصل بار دیگر مرور می‌شود.
مجلهٔ اینترنتی ۳۰بوک