روشن است که «پایان» به چه معناست. انتهای یک جریان، یک اتفاق و یا هرچیز دیگر. اما معنای پایان برای ساموئل بکت، یا بهتر است بگوییم در آثار بکت متفاوت است. «پایان» در آثار بکت مفهومیست که با وجود جریان داشتن درکل اثر، هیچگاه اتفاق نمیافتد. در هیچ چیز هم اتفاق نمیافتد! نه اعمال و اتفاقات درام پایانی دارند و نه حتی روایت. همه چیز همیشه در اوج روزمرگی و روتین بودن ادامه خواهد داشت، نه اتفاق تازهای و نه حتی انتهایی. بکت نیز مانند کافکا استاد خلق درامهای بیپایان است. درامهایی که به نوعی اعلان پایان در کنار عدم امکانپذیری پایان هستند.
اینکه این نوع اندیشه در آثار بکت از کجا میآید نیاز به بررسی مفصلی دارد، اما در یک نگاه میتوان اینگونه در نظر گرفت که زیستن در زمانهای که انسان به کرات در معرض فجایع مختلف مانند جنگهای جهانی، فجایع زیست محیطی، اردوگاههای کار اجباری یهودیان و… قرار میگیرد، قطعا در نوع نگاه بکت به زندگی و اتفاقات ریز و درشتاش بی تاثیر نبوده و همین نگاه نیز در آثارش جلوه کرده است.
ما نیز قصد معرفی یکی از همین دست آثار بکت را به شما داریم. روایتی از پایان جهان.
نویسنده: ساموئل بکت
مترجم: علی اکبر علیزاد
ناشر: بیدگل
انتهای دنیاست. «هام» شخصیت کور و افلیج نمایشنامه به همراه پدر مادر خود (که در یک سطل زباله زندگی میکنند)، و همچنین کلاو پسرخواندهاش، در یک چهاردیواری با دو پنجره که یکی به خشکی و دیگری به دریا باز میشود، روزگار میگذرانند. چهار دیواریای که به مثابه پناهگاهیست در آخرالزمان. کلاو هروز باید کارهای تکراری و خسته کننده هاو را انجام دهد و این حسابی او را به ستوه آورده…
«دست آخر» نمایشنامهای در یک پرده با چهار شخصیت، و بعد از در انتظار گودو محبوبترین اثر بکت است که نخستین بار در سال ۱۹۵۷ در لندن به روی صحنه رفت. بکت این نمایشنامه را ابتدا به فرانسه نوشت و سپس خود به انگلیسی ترجمه کرد. این نمایشنامه به نوعی روایتگر زوال، پوسیدگی و اضمحلال جهان یا نه بهتر است بگوییم همه چیز است. شخصیتهای دست آخر نیز مانند دیگر آثار بکت تبحر خاصی در کشتن زمان دارند. ثانیهها و دقیقهها در دستان آنان همچون عنصری بیارزش یکی پس از دیگری میمیرند و میگذرند و کسی به آنها توجه ندارد. همچنین یکی دیگر از خصوصیاتشان ماندن در یک روزمرگی بیپایان و رها نشدن از آن است. گویی تصویری از انسان امروزی هستند!
بکت در این اثر با قدرت تمام از یأس و بیمی اگزیتانسیالیستی سخن میگوید که نه تنها گذر از آن آسان نیست، بلکه مسیری برای تفکر را در ذهن هرکسی هموار میکند.
خصوصیات آثار و شخصیتهای بکت دست کمی از احوالات این دوران ما ندارد. تنها کافیست کمی در آنها دقیق شویم و تماشاگر احوالات خود باشیم.
مجلۀ اینترنتی ۳۰بوک