اخیرا (شهریور ۱۳۹۶) طی یک نظرسنجی از ۲۵۳ منتقد سینما فیلم “بعضی ها داغش را دوست دارند” به کارگردانی بیلی وایلدر در میان ۱۰۰ فیلم کمدی به عنوان بهترین فیلم کمدی تاریخ سینما انتخاب شد. این انتخاب ما را بر آن داشت تا با علاقمندان سینما و کتاب کمی در رابطه با بیلی وایلدر صحبت کنیم و در کنارش به معرفی کتابی بپردازیم که چندی است در بازار ایران با عنوان هیچکس کامل نیست ترجمه شده است و به زندگی و آثار بیلی وایلدر پرداخته است.
چرا بیلی وایلدر این همه مهم است؟
«من یه نویسنده‌ام اما خب هیچکس کامل نیست». همه چیز از همین جمله‌ی پیرو بر سنگ قبر بیلی وایلدر و جمله انتهایی فیلم”بعضی ها داغش را دوست دارند”شروع می‌شود:
هیچکس کامل نیست
سنگ قبر بیلی وایلدر در قبرستان وستوود لس آنجلس
بزرگی بعضی از آدم‌ها نه در اسم‌هایی که هر روز می‌شنویم، نه در کارهایی که هر روز می‌کنند بلکه در همین ناکامل‌بودن نهفته است. لذت ناب ناکامل‌بودن و ساختن حس طنز از همین لذت، چیزی است که سینما به بیلی وایلدر همواره مدیون بوده و هست و خواهد بود.
اینکه یکی از مهم‌ترین آدم‌های تاریخ سینما چهره‌ای چنان محجوب دارد که کسی در لیست بلندبالای پانتئون فیلمها و فیلم‌سازها کمتر اثری از او می‌بیند دقیقا مشابه و تداعی‌کننده‌ی آدم‌هایی است که همیشه یک گوشه می‌ایستند و کسی چندان بودنشان را جدی نمی‌گیرد ولی امان از نبودنشان. حسی که میان آدم‌های جمع وجود داشته چنان توازن خود را از دست می‌دهد که کسانی که همواره گل‌های توجه بوده‌اند رنگ و بویی برایشان نمی‌ماند. وجود این آدم‌ها در دیده‌نشدن و خودنمایی‌نکردن ولی ساختن لذتی عمیق تعریف شده است.
او هیچ‌وقت مثل هیچکاک و فورد محبوب منتقدان نبود، هیچ روشنفکری او را جدی نمی‌گرفت همه او را دست‌بالا یک نویسنده‌ی ماهر یا یک تکنیسین کاربلد می‌دانستند اما تاریخ ثابت کرد او «فقط» این نیست.
بگذارید کاری را بکنیم که خود وایلدر هیچ خوشش نمی‌آید: جدی‌بودن. به‌صورت جدی همچنان بهترین فیلم نوار تاریخ سینما متعلق به اوست: غرامت مضاعف. هنوز یکی از بهترین ملودرام‌های تاریخ سینما برای اوست: آپارتمان.
هنوز جمله‌ی معرکه‌ی سانست بلوار تن هر نویسنده‌ی ماهری را می‌لرزاند:
«من هنوز یه ستاره‌ی بزرگم و این فیلمها هستند که کوچیک شدند»
حالا بهترین کمدی تاریخ سینما هم به نامش خورد: بعضی‌ها داغش رو دوست دارن.
«دوست نسبتا عزیزم، زیادی سالم‌بودن در دنیای فاسد مثل کندن پَرِ مرغ در مقابل طوفان می‌مونه، فقط باعث می‌شه دهنت پُر از پَر بشه».
شاید شبی تنها شده باشی یا کسی که دوست داری در جایی که دوست داری نباشد؛ اگر یک فیلم، موسیقی یا رمان در این لحظه به دادت نرسد پس به چه کار می‌آید؟ و دقیقا یک فیلم، موسیقی یا رمان وقتی اثر هنری می‌شود که با وقتِ تنهایی تو پیوند برقرار کند. مطمئن هستم در این وقت‌ها فقط آن آدمی که گوشه ایستاده جای خالی کسی را که نیست برای تو پر می‌کند و آرام در گوشت می‌گوید که هنوز با تمام فقدان‌ها زندگی چیزهایی برای لذت‌بردن در اختیارت گذاشته است. شک ندارم یکی از این لذت‌ها همنشینی با بیلی وایلدر است.
کتاب هیچکس کامل نیست
انتشارات نیلا اخیرا کتاب “هیچکس کامل نیست” را به چاپ رسانده است. این کتاب که نوشته شارلوت چندلر و ترجمه آرش عزیزی است به زندگی شخصی بیلی وایلدر پرداخته است. کتاب “هیچکس کامل نیست” مجموعه ای از مصاحبه هایی است که دوستان و همکاران بیلی وایلدر با وی انجام داده اند اما کتاب چنان زبان شیرین و گویایی دارد که خواننده گویا در رمانی پرفراز و نشیب پیش می‌رود.
در نهایت باید گفت که کتاب پیش‌رو گزارش صریح و شفافی است از یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌سازان قدرنادیده‌ی تاریخ سینما. هنوز او نه فقط سر کلاس فیلم‌سازی بلکه سر کلاس زندگی و عاشقی نکات فراوانی برای یاد دادن به همه ما دارد و شاید خود زندگی با چنین آدم‌هایی است که لذت ناکامل‌بودن را به یادمان می‌آورد و آخر سر چشمکی می‌زند که «این خودش هم یه داستان دیگست».
پیشنهاد ما خواندن این کتاب و دیدن دانه‌به‌دانه‌ی فیلم‌های اوست تا روزهایتان با لبخند و لذتی ناب سرشار شود.
