رئالیسم ادبی چیست؟

رئالیسم ادبی، یک جنبش است که واقعیتِ لذت‌های دنیوی و تجربیات زندگی روزمره را به صورت دقیق و واقعی نشان می‌دهد طوری که انگار واقعاً رخ داده‌اند. به‌عبارت دیگر، رئالیسم ادبی تلاش می‌کند تا جنبه‌های عادی و معمول زندگی را با جزئیات و واقعیت‌هایی که در زندگی واقعی وجود دارد بدون اغراق یا ایده‌آل‌سازی به تصویر بکشد.

رئالیسم ادبی بخشی از جنبش هنر رئالیستی است که در قرن نوزدهم از فرانسه آغاز شد و تا اوایل قرن بیستم ادامه داشت. این جنبش واکنشی به رُمانتیک‌گرایی قررن هجدهم و ظهور بورژوازی در اروپا بود زیرا تصور می‌شد که آثار رُمانتیک‌گرا بیش‌ازحد عجیب‌وغریب هستند و ارتباط خود را با دنیای واقعی از دست داده‌اند.

 

ویژگی‌های رئالیسم ادبی

در هستهٔ خود رئالیسم ادبی با چندین ویژگی تعریف می‌شود که آن را از جنبش‌های ادبی قبلی متمایز کرد. اولاً یکی از بارزترین ویژگی‌های این جنبش تعهد آن به جزئیات است. نویسندگان رئالیست به دقت محیط اطراف شخصیت‌های خود از جمله محیط‌های اجتماعی، گویش‌ها و تفاوت‌های ظریف فرهنگی را مشاهده و توصیف می‌کنند. این توجه به جزئیات در خدمت ایجاد دنیایی زنده و غوطه‌ور است که برای خوانندگان احساس اصالت را به همراه دارد.
دوم این‌که رشد شخصیت در رئالیسم به جای چهره‌های کهن‌الگو یا ایده‌آل شده، بر افراد پیچیده و چند بُعدی متمرکز است. شخصیت‌ها اغلب با معضلات اخلاقی، محدودیت‌های اجتماعی و کاستی‌های شخصی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که نشان‌دهندهٔ درک عمیق‌تری از روان انسان است. نویسندگان رئالیست با تأکید بر شخصیت به جای طرح داستان، با این باور که تجربیات فردی هویت را شکل می‌دهد و بر رفتار تأثیر می‌گذارد؛ همسو شدند.

یکی دیگر از ویژگی‌های رئالیسم تمرکز آن بر مسائل اجتماعی است. ادبیات رئالیستی اغلب با موضوعات مهم آن زمان مثل مبارزات طبقاتی، نقش‌های جنسیتی و تأثیرات صنعتی‌شدن درگیر بود. نویسندگان رئالیست نیز از روایت‌های خود برای به چالش‌کشیدن هنجارهای اجتماعی و واقعیت‌های اغلب خشن زندگی استفاده می‌کردند و صدای جمعیت‌های به حاشیه‌رانده‌شده بودند.

انواع مختلفی از رئالیسم ادبی وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های متمایز خود را دارند. در ادامه فهرستی از ۶ نوع رئالیسم ادبی رایج تهیه کرده‌ایم و هر کدام را به اختصار توضیح می‌دهیم.

 

۱. رئالیسم جادویی: 

رئالیسم جادویی سبک یا ژانری در ادبیات است که در عین ترکیب عناصر جادویی، دیدگاهی واقع‌گرایانه از جهان ارائه می‌کند و نویسنده با کمک این سبک اغلب خطوط بین حدس و گمان و واقعیت را محو می‌کند. نویسنده با رئالیسم جادویی جهان را صادقانه به تصویر می‌کشد اما عناصر جادویی نیز به داستان اضافه می‌کند که در واقعیت یافت نمی‌شوند اما باز هم در دنیایی که داستان در آن اتفاق می‌افتد عادی تلقی می‌شود. به‌رغم گنجاندن برخی عناصر جادویی، این سبک کاملاً با ژانر فانتزی متفاوت است چون نویسنده در رئالیسم جادویی از عناصر و جزئیات دنیای واقعی نیز بهره می‌برد و از عناصر جادویی برای اشاره به واقعیت استفاده می‌کند؛ در حالی‌که داستان‌های فانتزی اغلب کاملاً از واقعیت جدا می‌شود. همچنین رئالیسم جادویی اغلب تلفیقی از عناصر واقعی و جادویی است و شکل نوشتاری فراگیرتری نسبت به رئالیسم ادبی یا فانتزی ایجاد می‌کند.

 

صد سال تنهایی | گابریل گارسیا مارکز | کاوه میرعباسی | نشر کتاب سرای نیک

صد سال تنهایی اثر گابریل گارسیا مارکز رمان‌نویس، نویسنده، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی کلمبیایی است که در سال ۱۹۶۷ منتشر شد. این کتاب نمونه‌ای مشهور از رئالیسم جادویی و دربارهٔ مردی است که شهری را براساس تصورات خود خلق می کند. صد سال تنهایی بهترین اثر مارکز به شمار می‌رود و ماجرای ظهور و سقوط شهر خیالی کلمبیایی ماکوندو و بنیان‌گذاران آن، خانوادۀ بوئندیا را روایت می‌کند. خوزه آرکادیو بوئندیا، این شهر را همراه همسرش اورسولا ایگوان تأسیس کرد. ازآنجایی‌که خوزه و اورسولا دخترعمو و پسرعمو هستند، از اینکه بچه‌شان دم خوک داشته باشد می‌ترسیدند. این ترس تا آخر در کتاب باقی می‌ماند.

۲. رئالیسم اجتماعی:

رئالیسم اجتماعی به دنبال به‌تصویر کشیدن جامعه به شیوه‌ای دقیق است چون این ژانر بر زندگی و شرایط زندگی طبقهٔ کارگر و فقرا تمرکز دارد و تفسیری انتقادی در مورد مسائل روزمره‌ است که این گروه از مردم اغلب با آن‌ها مواجه می‌شوند. رئالیسم اجتماعی به عنوان یک جنبش ادبی در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ رخ داد و واکنشی به نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی ناشی از صنعتی‌شدن و شهرنشینی بود. نویسندگانی که در سبک رئالیسم اجتماعی می‌نویسند به دنبال ترسیم واقعیت طبقهٔ‌ کارگر و افشای بی‌عدالتی‌های اجتماعی و مسائل سیستمی مانند فقر، ظلم و استثمار هستند. نویسندگان اغلب شخصیت‌های طبقهٔ کارگر را نشان می‌دهند و مبارزات و تجربیات آن‌ها را بررسی می‌کنند و از توصیف‌های واقع‌گرایانه و دقیق برای بیان سختی زندگی‌شان استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است این نویسندگان بر مسائل اجتماعی مانند تضاد طبقاتی، نابرابری نژادی و جنسیتی و تأثیرات صنعتی‌شدن و سرمایه‌داری بر جامعه و افراد نیز تمرکز کنند.

 

بینوایان | ویکتور هوگو | ناهید ملکوتی | نشر نگاه

بینوایان اثر ویکتور هوگو یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان فرانسوی است که در سال ۱۸۶۲ منتشر شد، یک رمان اجتماعی دربارهٔ طبقه و سیاست در فرانسه در اوایل دهه ۱۸۰۰ و نمونه‌ای از رئالیسم اجتماعی است. بینوایان را می‌توان رمانی تاریخی بر شمرد. در حقیقت این رمان حماسه‌ای خاص و مردمی است. بدون شک هوگو در ابتدای رمان تحت‌تأثیر انوره دو بالزاک بوده است. وصف حالات و رفتار شخصیت عالی‌جناب میریل و یا آقای ژیلنورمان از لحاظ دقت و روشنی و پرهیز از توضیح واضحات (صرف‌نظر از نوعی گزافه‌گویی که به سبب قلم خود هوگو و سبک نوشتاری اوست) هم سنگ توصیفات در کمدی انسانی است.

۳. مکتب ظرفشویی:

این مکتب که از اواخر دهه ۵۰ تا اوایل دهه ۶۰ میلادی در انگلستان بر پایهٔ نوعی واقع‌گرایی اجتماعی شکل گرفت، بر دیدی اهانت‌آمیز و انتقادی مبتنی بود. نویسندگانِ این ژانر ادبی قصد دارند واقعیت‌های زندگی روزمره را به شیوه‌ای کاملاً صادقانه و بی‌رحمانه به تصویر بکشند. آثار مرتبط با این ژانر معمولاً بر زندگی طبقهٔ کارگر متمرکز بوده و نویسندگانِ آن به تابوهای جوامع مانند سقط جنین، فقر و تمایلات جنسی می‌پردازند. گرچه مکتب ظرفشویی در اواخر دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به اوج خود رسید اما این ژانر هنوز هم در ادبیات و تئاتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. کتاب‌ «فرصتی برای پیشرفت» اثر جان برین که در سال ۱۹۵۷ منتشر شد نمونه‌ای از مکتب ظرفشویی؛ دربارهٔ مردی جوان و بسیار جاه‌طلب است که برای تحقق بخشیدن به رؤیاهای خود در بریتانیای پس از جنگ تلاش می‌کند. 

 ۴. رئالیسم سوسیالیستی:

نوعی از رئالیسم است که جوزف استالین آن را ایجاد کرد و کمونیست‌ها نیز آن را قبول داشتند. پس از جنگ جهانی دوم بود که رئالیسم سوسیالیستی توسط دولت‌های کمونیستی که از نظر سیاسی با اتحاد جماهیر شوروی همسو بودند پذیرفته شد. رئالیسم سوسیالیستی از سنت بزرگ رئالیسم روسیه در قرن نوزدهم پیروی می‌کند. هدف اصلی رئالیسم سوسیالیستی «به تصویر کشیدن واقعیت در تحول انقلابی آن» بود؛ گرچه هیچ‌وقت هیچ دستورالعمل رسمی در مورد سبک یا موضوع آن ارائه نشد. این نوع رئالیسم اغلب با روایات یا شمایل‌نگاری‌های بدون ابهام و مرتبط با ایدئولوژی‌های مارکیسیستی – لنیتیستی مشخص می‌شد. موضوع اصلی رئالیسم سوسیالیستی ساخت سوسیالیسم و جامعهٔ بی‌طبقه است و در به تصویر کشیدن این مبارزه، نویسنده می‌توانست به نقص‌ها اشاره کند اما انتظار می‌رفت دیدگاهی مثبت و خوش‌بینانه از جامعهٔ سوسیالیستی داشته باشد و ارتباط تاریخی بزرگ‌تر آن را نیز در نظر داشته باشد. رمان «سیمان» اثر فیودور گلادکوف نویسندهٔ روسی که در سال ۱۹۲۵ منتشر شد نمونه‌ای از رمان سوسالیستی-رئالیستی دربارهٔ مبارزات بازسازی اتحاد جماهیر شوروی پس از انقلاب روسیه است. 

 

مادر | ماکسیم گورکی | علی اصغر سروش | نشر نگاه

مادر اثر ماکسیم گورکی نیز نمونه‌ای دیگر از رئالیسم سوسیالستی است که در سال ۱۹۰۶ منتشر شد و داستانی از شهرکی کوچک در کنار کارخانه‌ای است و نویسنده در آن به شرح زندگانی معمولی مردم آن‌جا می‌پردازد. نخستین شخصیت داستان، شوهر «مادر» است؛ مردی که جز مست کردن و کتک زدن خانواده‌اش، به‌سختی به کار دیگری می‌پردازد. این کتاب یکی از تاثیر گذارترین کتاب‌های گورکی در ادبیات مارکسیستی محسوب می‌شود، این کتاب الان در ایران چاپ می‌شود اما قبل از انقلاب ممنوع بود. برخی از منتقدین آثار گورکی «مادر» را تنها اثر انقلابی (یا به عبارتی سیاسی) این نویسنده می‌دانند.

۵. طبیعت‌گرایی:

یک جنبش ادبی است که در اواخر قرن نوزدهم آغاز شد و اوایل قرن بیستم آغاز شد که ماهیت انسان را از طریق دیدگاهی علمی، عینی و مجزا تحلیل می‌کرد. همچنین نویسندگان این سبک نشان می‌دادند که چگونه عوامل محیطی، اجتماعی و ارثی بر طبیعت انسان تأثیر می‌گذارد. طبیعت‌گرایی جنبش‌هایی مانند رمانتیک‌گرایی را که سوبژکتیویته، فرد و تخیل را در برمی‌گرفت، رد کرد. بسیاری طبیعت‌گرایی را یک مدل افراطی از رئالیسم می‌دانند که تحت‌تأثیر نظریهٔ تکامل چارلز داروین شکل گرفت و پایه‌گذار آن امیل زولا بود. طبیعت‌گرایی این باور را بررسی می‌کند که علم می‌تواند تمام پدیده‌های اجتماعی و محیطی را توضیح دهد. با وجود کاهش محبوبیت آن پس از اوایل قرن بیستم، طبیعت‌گرایی هنوز هم یکی از تأثیرگذارترین جنبش‌های ادبی تا به امروز است.

 

یک گل سرخ برای امیلی | ویلیام فاکنر | نجف دریابندری | نشر نیلوفر

یک گل سرخ برای امیلی اثر ویلیام فاکنر نویسندهٔ آمریکایی است که در سال ۱۹۳۰ منتشر شد، نمونه‌‌ای از طبیعت‌گرایی و داستانی کوتاه دربارهٔ فردی گوشه‌گیر مبتلا به بیماری روانی است که سرنوشتش از قبل مشخص شده است. یلیام فاکنر یکی از مهم‌ترین نویسندگان ادبیات جهان است. او رمان‌نویسی آمریکایی‌تبار بود که در دوران فعالیت ادبی‌اش جوایز ادبی بسیاری دریافت کرد. آکادمی نوبل به دلیل تأثیرگذاری این نویسنده در عرصهٔ رمان‌های آمریکایی، جایزه‌‌ٔ نوبل ادبیات سال 1949 را به او اختصاص داد. همچنین او موفق به دریافت جایزه‌ٔ ادبی پولیتزر شد. کتاب یک گل سرخ برای امیلی داستان زندگی امیلی را بیان می‌کند. او نماد آخرین جنوبی‌های متمول بعد از جنگ داخلی آمریکاست. امیلی مادری ندارد و با پدرش زندگی می‌کند. او پس از مرگ پدرش تنهای تنها می‌شود و تنهایی شدید او همواره ترحم دیگران را برمی‌انگیزد.

۶. رئالیسم روان‌شناختی:

رئالیسم روان‌شناختی یک ژانر ادبی است که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم مطرح شد. این نوع رئالیسم شخصیت محور است و بر انگیزهٔ فرد برای گرفتن تصمیمات خاص و چرایی آن تمرکز دارد. رئالیسم روان‌شناختی گاهی از شخصیت‌ها برای بیان و تفسیر موضوعات اجتماعی یا سیاسی استفاده می‌کند. نویسندهٔ رئالیسم روان‌شناختی نه‌تنها به دنبال آن است که نشان دهد شخصیت‌ها چه می‌کنند بلکه توضیح می‌دهد که چرا دست به چنین اقداماتی می‌زنند. در رمان‌های رئالیستی روان‌شناختی اغلب مضمون بزرگ‌تری وجود دارد که نویسنده از طریق انتخاب شخصیت‌هایش، نظر خود را دربارهٔ این مووضع اجتماعی یا سیاسی بیان می‌کند.

 

جنایت و مکافات | فئودور داستایوفسکی | اصغر رستگار | نشر نگاه

جنایت و مکافات اثر فئودور داستایوفسکی نویسندهٔ شهیر روسی است که در سال ۱۸۶۶ منتشر شد. این کتاب نمونه‌ای از رئالیسم روان‌شناختی دربارهٔ مردی است که نقشه‌ای برای کُشتن یک نفر و به‌دست آوردن پول برای رهایی از فقر می‌کشد؛ اما پس از انجام این کار احساس گناه لحظه‌ای او را رها نمی‌کند و دچار پارانویا می‌شود. بسیاری جنایت و مکافات را شاهکار داستایوفسکی می‌دانند. جنایت و مکافات بازی خیر و شر است در نهاد آدمی، ندای وجدان است و گریبانگیر شدن جنایت جوانی که او را دچار ویرانی و پریشانی می‌کند.

تاریخچهٔ رئالیسم ادبی

برای درک چگونگی ظهور رئالیسم ادبی، بررسی چشم‌انداز سیاسی-اجتماعی آن دوره ضروری است. اوایل تا اواسط قرن نوزدهم دنیا با تغییرات چشمگیر و عمیقی از جمله انقلاب صنعتی، شهرنشینی و تحولات اجتماعی عظیمی روبه‌رو شد که ساختار زندگی روزمره را تغییر داد. همان‌طور که ساختارها و هنجارهای سنتی مختل شدند، ادبیات نیز شروع به انعکاس پیچیدگی‌ها و واقعیت‌های خشن وجود مدرن کرد.

بنابراین رئالیسم در تقابل با روایت‌های احساسی و غالباً خارق‌العادهٔ رمانتیک‌گرایی شکل گرفت که بر احساسات فردی متمرکز بود و در پی این بود که تصویری مستدل از تجربهٔ انسانی را به تصویر بکشد. هدف نویسندگان رئالیست این بود که زندگی را آن‌طور که هست نشان بدهند و بر زندگی معمولی مردم عادی تأکید کنند. بنابراین این جنبش به عنوان آینه‌ای بر جامعه ظاهر شد و قصد داشت انگیزه‌های روانی پشت رفتار انسان و تأثیر محیط بر زندگی افراد را بررسی کند. 

ریشه رئالیسم ادبی در فرانسه نهفته است؛ در همان دوران بود که نویسندگان رئالیست آثارشان را به صورت سریالی در روزنامه‌ها منتشر کردند. اولین نویسندهٔ رئالیست انوره دو بالزاک بود که نوشته‌های خود را با شخصیت‌های پیچیده و مشاهدات دقیق خود از جامعه درهم آمیخته بود و همچنین گوستاو فلوبر، که روایت رئالیستی را به‌گونه‌ای که ما امروز می‌شناسیم ایجاد کرد.

برای آشنایی با آثار اونوره دو بالزاک، کتاب‌های زیر را مطالعه کنید.

 

بابا گوریو | اونوره دو بالزاک | مهدی سحابی | نشر مرکز

بالزاک نام «کمدی انسانی» را برای مجموعه‌ای از آثار دنباله‌دار و منتشر شده‌اش بین سال‌های 1830 تا 1856 برگزید. این مجموعه شامل 90 رمان و داستان کوتاه است. بالزاک این مجموعه را به منظور ارائۀ چشم‌اندازی کلی از جامعۀ فرانسه در قرن نوزدهم نوشت و بابا گوریو یکی از همین داستان‌های کمدی انسانی است. بالزاک در بابا گوریو از شخصیت‌هایی استفاده کرد که در کتاب‌های دیگرش هم ظاهر شده بودند، تکنیکی که بابا گوریو را از دیگر داستان‌ها متمایز کرد. این رمان همچنین به عنوان نمونه‌ای از سبک رئالیستی بالزاک بسیار مورد توجه قرار گرفت. حوادث رمان در دوران بازسازی بوربون‌ها اتفاق می‌افتد که تغییرات عمیقی را در جامعۀ فرانسه به وجود آورد. مبارزۀ افراد برای حفظ موقعیت اجتماعی‌شان مهم‌ترین مضمون این رمان است. شهر پاریس نیز تأثیر بسیاری بر شخصیت‌ها مخصوصاً راستینیاک جوان دارد که بزرگ‌شده یکی از روستاهای جنوب فرانسه است.

گوبسک رباخوار | انوروه دو بالزاک | محمد جعفر پوینده | نشر نو

داستان گوبسک رباخوار اولین‌بار سال 1830 منتشر شد و به سیاق آن قرن ابتدا در یکی از مجله‌های ادبی خوانندگان آن را خواندند و پنج سال بعد یعنی در سال 1835 با عنوان «پاپا گوبسک» در قالب کتاب منتشر شد. گوبسک رباخوار را می‌توان در ادامه داستان بابا گوریو دانست، در واقع پرده‌ای از زندگی خصوصی یکی از دخترهای بابا گوریو اینجا انتظار خواننده را می‌کشد و این کتاب هم از مجموعهٔ «کمدی انسانی» است. گوبسک رباخوار یکی دیگر از شاهکارهای انوره دو بالزاک است. داستان پسری فقیر و بی‌چیز است که به مرور توانست به ثروت زیادی برسد ولی به مرور خسیس‌تر و خبیث‌تر هم می شود. فلسفهٔ زندگی او این است که هرگز به کسی کمکی نمی‌کند چون بزرگ‌ترین معلم بدبختی است، اما این فلسفه واقعاً چقدر درست است و خودِ گوبسک واقعاً چقدر به آن اعتقاد دارد؟

نویسندگانی مانند گوستاو فلوبر، لئو تولستوی و هنری جیمز تلاش کردند تا زندگی را با تمرکز بر واقعیت‌های دنیوی به تصویر بکشند. آن‌ها در آثارشان اغلب بر توصیف‌های دقیق، شخصیت‌های پیچیده و مسائل اجتماعی تمرکز می‌کردند که در تضاد کامل با آرمان‌های قهرمانانهٔ ادبیات رمانتیک‌گرا بود. این تغییر نشان‌دهندهٔ‌ حرکتی بود به سمت ارائهٔ زندگی آن‌گونه که هست، نه آنگونه که باید باشد.

 

رئالیسم ادبی در ایالات متحده

اولین نویسندهٔ رئالیست آمریکایی ویلیام دین هاولز بود که به‌خاطر نوشتن رمان‌هایی دربارهٔ زندگی طبقهٔ متوسط به شهرت رسید. یکی دیگر از رئالیست‌های اولیهٔ آمریکایی ساموئل کملنس بود که همه او را با نام مستعارش «مارک تواین» می‌شناسند که اولین نویسندهٔ مشهوری بود که از آمریکای میانه آمد. کتاب «ماجراهای هاکلبری فین» که از او در سال ۱۸۸۴ منتشر شد، اولین کتابی بود که نویسنده‌اش زندگی متمایز آن بخش از کشورش را به تصویر می‌کشید و صدای متمایز مردم آن بخش شد.

از جمله خواندنی‌ترین آثار مارک تواین، می‌توانیم به کتاب‌های زیر اشاره کنیم.

 

ماجراهای تام سایر‌ | مارک تواین | احمد کسایی‌پور | نشر کارنامه

تام سایرِ مارک تواین، با شیطنت پر شروشور و ماجراجویی اسطوره‌وارش، مهم‌ترین و درخشان‌ترین بازآفرینی‌های دوران کودکی و نوجوانی در تاریخ ادبیات جهان است. ماجراهای تام سایر از همان چاپ نخست خود در سال 1876 به یک اثر کلاسیک بدل شد. داستان این کتاب دربارهٔ پسری به نام «تام سایر» است که در کنار رودخانهٔ می‌سی‌سی‌پی بزرگ شده است. داستان آن در دههٔ ۱۸۴۰ در شهر سنت‌ پترزبورگ می‌گذرد؛ جایی که تواین در کودکی خود آن‌جا زندگی کرده است. در این رمان سایر اغلب با همراه دوستش «هاکلبری فین» با ماجراهای مختلفی روبه‌رو می‌شود. این کتاب ابتدا یک شکست تجاری بود اما درنهایت تبدیل به پرفروش‌ترین اثر تواین در طول زندگی‌اش شد. با این‌که بسیاری این رمان را ادامهٔ «ماجراهای هاکلبری فین» می‌دانند، اما شاهکار ادبیات آمریکا نیز محسوب می‌شود. 

شاهزاده و گدا | مارک تواین | محمد قاضی‌ | نشر امیر کبیر

شاهزاده و گدا یک رمان تاریخی اثر مارک تواین است که نویسنده در آن نابرابری‌های طبقاتی و سیستم قضایی ناعادلانه را در زمان سلسله تئودورهای انگلیس نشان می‌دهد. وقایع این رمان در سال 1547 رخ داده می‌دهد. توم کانتی کوچک‌ترین پسر یک خانواده گدا است. بنابراین با آدم‌هایی که جامعه آن‌ها را پس زده، زندگی می‌کند. او همیشه در فکر زندگی بهتر است و کشیش محلی هم او را تشویق می‌کند و به او خواندن و نوشتن یاد می‌دهد. یک روز که توم اطراف دروازه‌های قصر پرسه می‌زد، شاهزاده به آن‌ها فرمان می‌دهد که از این کار دست بردارند. بعد از توم دعوت می‌کند که به داخل قصر بیاید. این دو شیفته تفاوت‌های سبک زندگی یکدیگر و در عین حال شباهت‌های ظاهری که به همدیگر دارند، می‌شوند و تصمیم‌ می‌گیرند که نقش‌هایشان را با هم عوض کنند.

به همین ترتیب رمان «نشان سرخ شجاعت» اثر استیون کربن که در سال ۱۸۹۵ دربارهٔ جنگ داخلی منتشر شد، مملو از داستان‌های واقعی اما ناگفته‌ای از زندگی در میدان جنگ بود. این داستان‌ها بیشتر نویسندگان آمریکایی را تشویق کردند تا از صدای خود برای بیان حقیقت در مورد شرایط واقعی زندگی چه در جنگ و چه در فقر استفاده کنند.

از دیگر نویسندگان مشهور رئالیست آمریکایی می‌توان به جان اشتاین بک، آپتون سینکلر، جک لندن، ادیت وارتون و هنری جیمز اشاره کرد.

 

رئالیسم ادبی در انگلستان

جنبش رئالیسم قبل از شکل‌ گرفتن، به نوع دیگری در انگلستان وجود داشت. برخی از منتقدان اولین رمان‌نویسان بریتانیایی مانند دنیل دفو و ساموئل ریچاردسون را رئالیست می‌دانند چون آن‌ها در مورد مسائل مربوط به قشر متوسط جامعه می‌نوشتند.

هنگامی که رئالیست شکل گرفت جورج الیوت با کتاب «میدل مارچ» که در سال ۱۸۷۱ منتشر شد پا به این عرصه گذاشت که مشهورترین اثر رئالیسم ادبی در بریتانیا به شمار می‌رود. این ژانر به موازات طبقهٔ متوسط جدید بریتانیا توسعه یافت و نویسندگان دیگر از فرصت استفاده کردند تا با کمک این ژانر علایق و نگرانی‌های خود را بازتاب دهند. 

از دیگر نویسندگان مشهور رئالیسم بریتانیا می‌توان به جورج گیسینگ، آرنولد بنت و جورج مور اشاره کرد. برای آشنایی بیشتر با رئالیسم ادبی در انگلستان آثار زیر را بخوانید.

 

آرزوهای بزرگ | چارلز دیکنز | حمیدرضا بلوچ | نشر مجید

آرزوهای بزرگ سیزدهمین رمان نویسندهٔ انگلیسی چارلز دیکنز و آخرین رمان تکمیل‌شدهٔ اوست. این رمان در ژانر بیلدونگسرمان نوشته شده و داستان زندگی پسر یتیمی به نام پیپ را به تصویر می‌کشد. این دومین رمان دیکنز پس از «دیوید کاپرفیلد» است که به‌طور کامل به صورت اول شخص روایت می‌شود. آرزوهای بزرگ اولین بار به صورت سریالی در هفته‌نامهٔ دیکنز طی یک سال منتشر شد و در اکتبر ۱۸۶۱ به صورت یک کتاب کامل در ۳ جلد منتشر شد. داستانِ آرزوهای بزرگ شرح کاملی از وضعیت سیاسی، اجتماعی دوران خود است که دیکنز، حقایق اجتماعی را با بیانی لطیف و به تصویر کشیده و در حقیقت، همین وقایع هستند که به ارزش داستان می‌افزایند.

جود گمنام | توماس هاردی | ابراهیم یونسی | نشر نو

جود گمنام رمانی از توماس هاردی است که اولین‌بار در دسامبر ۱۸۹۴ به‌صورت سریالی در یک مجله منتشر شد و در سال ۱۸۹۵ به صورت کتاب درآمد. این آخرین رمان کامل هاردی است. قهرمان داستان جود فاولی، مرد جوانی از طبقهٔ کارگر است و سنگ‌تراشی می‌کند ولی آرزوی این را در سر دارد که دانشمند شود. شخصیت اصلی دیگر رمان دخترعمویش سو بریدهِد است که او مخفیانه به سو علاقه‌مند است. توماس هاردی در این رمان به طور خاص به مسائلی مانند اختلاف طبقاتی، وضعیت تحصیلی در جامعهٔ آن زمان، اخلاق و ازدواج پرداخته است.

تکامل رئالیسم ادبی

اصول رئالیسم ادبی در ادبیات معاصر تداوم یافته است و برای انعکاس زمینه‌های اجتماعی – سیاسی کنونی و تغییر چشم‌اندازهای فرهنگی به کار می‌رود. درحالی‌که این جنبش در ابتدا بر روی بازنمایی واقع‌گرایانهٔ مردم در قرن نوزدهم متمرکز بود، رئالیسم مدرن به موضوعات مرتبط با خوانندگان جوامع امروزی می‌پردازد. 

در سال‌های اخیر نویسندگانی مانند چیماماندا انگُزی آدیچیه و کلسن وایتهد از تکنیک‌های رئالیستی برای ارائه تصاویر ظریف تجربیات شخصی و جمعی استفاده کرده‌اند. آثار آن‌ها با مسائل مبرمی مانند نژاد، مهاجرت و پیچیدگی‌های زندگی مدرن مواجه است و از این طریق به اصل رئالیستی درگیرشدن با دغدغه‌های اجتماعی پایبند بوده‌اند. برای آشنایی بیشتر با تکنیک‌های رئالیستی در کتاب‌های ادبی، کتاب زیر را مطالعه کنید.

 

مانیفست یک فمنیست | چیماماندا انگزی آدیچیه | فاطمه باغستانی | نشر کوله‌پشتی

کتابی کوتاه اثر نویسندهٔ نیجریه‌ای چیما ماندا انگزی آیدیچیه، یک کتاب در قالب نامه است که نویسنده بخش‌های مختلف آن را اولین‌بار در صفحهٔ رسمی فیسبوک خود در سال ۲۰۱۶ منتشر کرد و پس از آن با اقتباس از همین پُست‌های فیسبوک، کتابی به صورت چاپی در سال ۲۰۱۷ منتشر شد. بخش‌های مختلف این کتاب ابتدا یک ایمیل شخصی بود که چیماماندا در پاسخ به دوستش نوشته بود چون دوستش از او در خصوص چگونگی تربیت دخترانش به عنوان یک فمنیست راهنمایی‌هایی خواسته بود. با این‌که نویسنده این ایمیل‌ها را در خطاب به دوستش نوشته است اما بسیار فراتر رفت. آدیچیه این متن را با آگاهی از نابرابری جنسیتی روزافزون در زادگاهش نیجریه نوشته است. ژانر چیست؟ ادبیات داستانی چند ژانر دارد؟ برای آشنایی با ژانرهای کتاب‌ها این مقاله را بخوانید.