بهترین شاعران زن ایرانی

زنان شاعر ایرانی از آغاز تا به امروز فرهنگ‌ساز بوده‌اند و با این‌که در این عرصه با محدودیت‌های بسیاری مواجه شدند و حتی تعدادشان با شاعران مرد قابل قیاس نیست اما همین محدود شاعران‌ زن نیز سعی کردند با شکستن تابوها و ابراز هویت زنانه مضامینی مانند عشق، آزادی و عدالت را به شیوه‌ای نوین به مخاطب انتقال دهند. زنان شاعر ایرانی نه‌تنها به غنای ادبیات فارسی افزودند بلکه باعث شدند تا دیدگاه‌ها و احساسات زنان در جامعه و تاریخ ثبت شوند.

در ادامه تعدادی از شاعران زن بزرگ و ماندگار تاریخ ادبیات را به شما معرفی خواهیم کرد. 

سیمین بهبهانی

سیمین بهبهانی یکی از برجسته‌ترین شاعران معاصر ایران است که در ۱۳۲۵ به دنیا آمد و در ۱۳۹۳ درگذشت. او را «بانوی شعر و ادب» می‌دانند و در عرصهٔ شعر نو و کلاسیک به فعالیت می‌پرداخت. سیمین دختر استاد ابوالحسن بهبهانی و فرزند یکی از مشهورترین خانواده‌های فرهنگی ایران بود. او تحصیلاتش را در رشتهٔ ادبیات فارسی و حقوق در دانشگاه تهران به پایان رساند و در طول زندگی‌اش به عنوان وکیل پایه یک دادگستری نیز به فعالیت می‌پرداخت.

سیمین شاعری بسیار بااستعداد و صاحب سبک بود که توانست جایگاه ویژه‌ای در میان شاعران زن ایرانی داشته باشد. اشعار او ساده، روان و با مضامین اجتماعی، انسانی و عاشقانه نوشته شده بود. از معروف‌ترین آثار او می‌توانیم به «آواز‌های بی‌نوای من» و «در دمی» اشاره کنیم. سیمین اغلب در اشعارش به مسائلی مانند حقوق زنان، ظلم و ستم، عشق و امید می‌پرداخت و توانست با اشعارش و نیروی کلامش لطافت و احساسات عمیق انسانی را نشان دهد.

نمونه‌ای از اشعار سیمین بهبهانی

«دوش، یاری درِ سرا زده بود:
بخت بیدار از در آمده بود.
پیش ازین می‌نشاندمش به نشاط
برِ خوانی که رشک مائده بود.
ماحَضَر هیچ، گرچه پیش از این،
ناز و نعمت به محضرم رده بود.
مِی؟ چه گویم که شرم بود و عرق،
گرچه زین پیش، خانه میکده بود.
گوشت؟ – دیدم که خُردَکی چربی،
خُردَکی استخوان یخ‌زده بود.
کره شاید نصیب من می‌شد؛
گر امیدم به عمر یک سده بود!
میوه چون شهد، لیک در بازار؛
بهره ما را از او، مشاهده بود!
حال، ناگفته آشکارا شد،
که زبان مُرده بود و زائده بود.
.
.
.
گفت: کو پای راه‌پیمایی‌ت ؟
گفتم: ای کاشکی قلم شده بود!…»

پروین اعتصامی

رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی یکی از بزرگ‌ترین و شناخته‌شده‌ترین شاعران زن ایرانی در اوایل قرن بیستم است. او در ۱۲۸۵ به دنیا آمد و در ۱۳۲۰ درگذشت. او را بیشتر به خاطر سبک خاصش در شعرسرایی و استفاده از مضامین انسانی و اجتماعی و استفاده از زبان فارسی مدرن در اشعارش می‌شناختند. پدرش نیز یکی از چهره‌های برجسته ادبی بود و بنابراین چهره‌هایی همچون نصرالله تقوی و علی‌اکبر دهخدا و محمدتقی بهار به خانه‌شان رفت‌وآمد داشتند.

پروین حدوداً ۸ ساله بود که اولین شعر خود را سرود و برخی از اشعارش در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۱ در مجلهٔ «بهار» منتشر شدند. برادرش بود که چاپ دوم کتابش را ویرایش کرد و این نسخه اندکی پس از مرگ او در سال ۱۳۲۰ منتشر شد. پروین اعتصامی عمری بسیار کوتاه داشت اما در همین دوران هم از طریق اشعارش به شهرت فراوانی رسید. او در قالب و محتوای شعر فارسی از سنت کلاسیک پیروی می‌کرد و از جریان‌های اصلاح‌طلبی تأثیر گرفت. 

نمونه‌ای از اشعار پروین اعتصامی

«شنیده‌اید که آسایش بزرگان چیست:
برای خاطر بیچارگان نیاسودن
بکاخ دهر که آلایش است بنیادش
مقیم گشتن و دامان خود نیالودن
همی ز عادت و کردار زشت کم کردن
هماره بر صفت و خوی نیک افزودن
ز بهر بیهده، از راستی بری نشدن
برای خدمت تن، روح را نفرسودن
برون شدن ز خرابات زندگی هشیار
ز خود نرفتن و پیمانه‌ای نپیمودن
رهی که گمرهیش در پی است نسپردن
دریکه فتنه‌اش اندر پس است نگشودن»

طاهره صفارزاده

طاهره صفارزاده شاعر، پژوهشگر و مترجم ایرانی در ۱۳۱۵ به دنیا آمد و در ۱۳۸۷ درگذشت. او در زمینه ادبیات و ترجمه بسیار موفق بود و به ویژه به‌خاطر ترجمه دوزبانهٔ قرآن به زبان‌های فارسی و انگلیسی به شهرت رسید. او تحصیلات خود را در رشتهٔ ادبیات انگلیسی به پایان رساند و برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ ادبیات و نقد ادبی به آمریکا رفت. 

در سال ۱۳۸۴ انجمن نویسندگان آفریقا و آسیا او را «بهترین زن مسلمان» نامید و برای ترجمهٔ قرآن به «خادم قرآن» شناخته می‌شد. او در دنیای شعر و ادبیات بر زنانگی، عشق و سیر معنوی تأکید داشت و شعرهایش همگی نشان‌دهندهٔ ویژگی‌های فرهنگی و مذهبی جامعهٔ ایران بودند. طاهره صفارزاده را یکی از چهره‌های تأثیرگذار در ادبیات و ترجمه می‌دانند که آثارش هنوز هم در مجامع ادبی مورد توجه قرار می‌‌گیرد.

نمونه‌ای از اشعار طاهره صفارزاده

«در جبهه دست غیبی امداد
ابر سیاه را
از مسیر هواپیما بر می‌دارد
باران به تشنگی تاول‌ها می‌باراند
و او کز نسل غنچگان
این همه یل و رستم
رویانده
خود می‌برد
می‌آورد و نگه می‌دارد …»

پروین دولت آبادی

پروین دولت آبادی شاعر و بنیان‌گذار شورای کتاب کودک در ۱۳۰۳ به دنیا آمد و در ۱۳۸۷ درگذشت. او در اشعارش اغلب ویژگی‌های اجتماعی، فرهنگی و اجتماعی زندگی زنان را نمایان می‌ساخت. پروین دولت آبادی در اصفهان به دنیا آمد و بعدها با خانواده‌اش به تهران نقل‌مکان کرد. تحت تأثیر محیط فرهنگی خانواده‌اش به شعر و ادبیات علاقه‌مند شد و در رشتهٔ ادبیات به تحصیل پرداخت و پس از فارغ‌التحصیلی در همین رشته مشغول تدریس شد.

بازدید از یک پرورشگاه متعلق به شهرداری تهران که پدرش ریاست کل آن را برعهده داشت مسیر زندگی او را به کلی تغییر داد و تصمیم گرفت به سرپرستی و تربیت کودکان پرورشگاه بپردازد. در پرورشگاه شعرهایی که برای کودکان می‌سرود بسیار مورد توجه قرار گرفت. او تلاش کرد اشعار کودکان را از حالت پندگونه خارج کند و تنها اشعارش جنبه سرگرمی و تفریح داشته باشد. او از معدود شاعرانی است که اشعارش در کتاب‌های درسی نیز آمده است. پروین دولت آبادی با شرکت در جشنواره‌ها و محافل ادبی، تأثیر زیادی بر شعر و ادبیات زنان در ایران گذاشت و یکی از پیشگامان «شعر درمانی» است.

نمونه‌ای از اشعار پروین دولت آبادی

«برف آمده شبانه
رو پشت بام خانه
برف آمده رو گلها
رو حوض باغچه ی ما
زمین سفید هوا سرد
ببین که برف چه ها کرد
رو جاده ها نشسته
رو مسجد و گلدسته
برف قاصد بهاره
زمستان ها می باره
سلام سلام سپیدی
دی شب ز راه رسیدی؟»

فروغ فرخزاد

فروغ‌زمان فرخزاد شاعر ایرانی در ۱۳۱۳ به دنیا آمد و در ۱۳۴۵ درگذشت. از او تاکنون شش کتاب شعر منتشر شده که از نمونه‌های قابل‌توجه «شعر نوی فارسی» هستند. او یکی از برجسته‌ترین شاعران زن ایرانی در قرن بیستم است که آثارش تأثیر عمیقی بر ادبیات گذاشت. فروغ در اشعار خود احساسات و عواطف و مضامینی همچون عشق، تنهایی، ناامیدی و آزادی را به زیبایی به تصویر کشیده است. فروغ با انتشار مجموعه اشعار «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» جایگاه خود را به عنوان شاعری برجسته تثبیت کرد.

آشنایی با ابراهیم گلستان نویسنده و فیلم‌ساز سرشناس ایرانی بسیار بر او تأثیر گذاشت و موجب تحول فکری و ادبی او شد. فروغ یکی از شاعرانی است که در آثارش به موضوعات مربوط به زنان می‌پرداخت و در آثارش به مشکلات و دغدغه‌های آنان به ویژه در جامعهٔ مردسالار توجه ویژه‌ای نشان می‌داد. بررسی مسائل هویتی و اجتماعی زنان از مضامین محوری اشعار اوست. همچنین او در بسیاری از آثارش نقدهای اجتماعی و سیاسی را به کار بُرده و به ستم‌های موجود در جامعه اعتراض کرده است. 

نمونه‌ای از اشعار فروغ فرخزاد

«دلم گرفته است
دلم گرفته است
به ایران میروم و انگشتانم را
بر پوست کشیده‌ی شب می‌کشم.
پرنده مردنی است
دلم گرفته است
دلم گرفته است
به ایران میروم و انگشتانم را
بر پوست کشیده‌ی شب میکشم
چراغ‌های رابطه تاریکند
چراغ‌های رابطه تاریکند
کسی مرا به آفتاب
معرفی نخواهد کرد
کسی مرا به میهمانیِ گنجشک‌ها نخواهدبرد
پرواز را به‌خاطر بسپار
پرنده مردنی‌ست»