آداب معاشرت قوانینی است که بر رفتار خوب و تعاملات اجتماعی ما حاکم است. از سنین پایین اهمیت رفتار خوب به ما آموزش داده می‌شود مثلاً به ما یاد می‌دهند مؤدب و باملاحظه باشیم، درست غذا بخوریم، درست راه برویم، لباس مناسب بپوشیم، به دیگران احترام بگذاریم و به روشی خاص و محترمانه صحبت کنیم. همۀ این‌ها و بسیاری اصول دیگر جزء قوانین آداب معاشرت هستند.

در ادامه به مهم‌ترین قواعد آداب معاشرت در محیط‌های گوناگون می‌پردازیم و کتاب‌هایی هم در این رابطه به شما معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

چرا رعایت آداب معاشرت مهم است؟

در گذشته افراد قدرتمند جامعه از آداب معاشرت برای یادآوری موقعیت خود در جامعه و تقویت محدودیت‌های خاص بر افراد یک جامعه استفاده می‌کردند اما آداب معاشرت در جامعۀ مدرن امروزی دموکراتیک‌تر شده و معنای دیگری دارد و بنابراین رعایت آداب معاشرت هم در موقعیت‌های اجتماعی و هم کاری بسیار مهم است. 

آداب معاشرت باعث افزایش اعتماد‌به‌نفس می‌شود، به ما نشان می‌دهد برخورد مناسب چطور است یا در مقابل باید انتظار چه برخوردی را از دیگران داشته باشیم. توجه، احترام و صداقت هم آداب معاشرت محسوب می‌شوند و رعایت‌شان برای تداوم ارتباطی خوب و متقابل ضروری است.

 

آداب معاشرت در بدو آشنایی

اولین برداشت دیگران از شما بسیار مهم است و آداب معاشرت بر این برداشت به شدت تأثیر می‌گذارد. وقتی اولین بار با کسی ملاقات می‌کنید 5 تا 7 ثانیۀ اول این آشنایی بسیار مهم است و اگر از آداب معاشرت درست و مناسب استفاده کنید اولین برداشت دیگران از شما مثبت‌تر خواهد بود. با رفتار مهربانانه، صادقانه و نشان‌دادن ادب و احترام شما شخصیتی دوست‌داشتنی‌تر خواهید داشت و می‌توانید روابط شخصی قوی‌تری ایجاد کنید. وقتی برای اولین بار کسی را می‌بینید:

• ظاهری مرتب و آراسته داشته باشید.
• حتماً با ملایمت با آن‌ها دست بدهید.
• خودتان را معرفی کنید و بگویید که از آشنایی با آن‌ها خرسند هستید.
• صاف بایستید.
• تماس چشمی برقرار کنید.
• هنگام صحبت کردن با دیگران به سمت آن‌ها بچرخید.
• لبخند بزنید، البته صادقانه. مردم به‌راحتی متوجه یک لبخند مصنوعی می‌شوند.
• سوالات خصوصی نپرسید و صحبت را به حیطۀ اجتماعی محدود نگه دارید.
• در کلامتان از الفاظ زشت و رکیک استفاده نکنید.

آداب معاشرت در کار

این‌که چگونه خود را در دنیای کسب‌وکار به دیگران معرفی می‌کنید گویای همه چیز است. معمولاً مردم در همان چند ثانیۀ اول ملاقات، برداشت ذهنی خود را از شما شکل می‌دهند، بنابراین باید مطمئن شوید که دیگران شما جدی بگیرند و یک فرد حرفه‌ای به حساب آورند. با رعایت چند نکتۀ مهم و ضروری می‌توانید تأثیر خوبی در دیگران ایجاد کنید:

• سعی کنید همیشه تمیز و خوش‌بو باشید.
• لازم نیست از لباس‌، کیف یا کفش گران‌قیمت استفاده کنید. کافیست که آراسته باشید و پوشش‌ شما مندرس نباشد.
• بهتر است در محیط کار از تجملات خاص در ظاهر خود بپرهیزید. این‌گونه در کار جدی‌تر به‌نظر می‌رسید.
• حواس جمع باشید. خواب‌آلودگی و حواس‌پرتی باعث می‌شود دیگران روی شما حساب باز نکنند و وظایف را به فردی دیگر محول کنند و شما به‌‌تدریج جایگاهتان و کارتان را از دست می‌دهید.
• مهربانی و ادب مهم است. در سلام‌کردن پیش‌قدم شوید و به افراد بدون‌توجه به ردۀ شغلی‌شان احترام بگذارید.
• هر روز کمی زودتر در محل کار حاضر شوید و اگر تاخیر کردید، کمی بیشتر در محل کار بمانید.

 

آداب معاشرت در قرار ملاقات

ممکن است روزانه مجبور شوید به‌خاطر کار با چندین نفر ملاقات کنید یا در جلسات زیادی حاضر شوید. حفظ معیارهای حرفه‌ای و رعایت احترام، جوهر آداب معاشرت در قرار ملاقات است. بهتر است هنگام ملاقات با دیگران یک سری آداب را در نظر بگیرید به‌خصوص وقتی فرد مقابل یا تمام افراد حاضر در جلسه را درست نمی‌شناسید. 

• بهتر است کمی زودتر در محل قرار حاضر شوید.
• مکان مناسبی را برای ملاقات انتخاب کنید، مکان‌های بسیار شلوغ و پررفت‌وآمد اصلاً گزینۀ مناسبی نیستند و باعث استرس و حواس‌پرتی می‌شوند. 
• تلفن خود را هنگام ملاقات با یک فرد غریبه یا در جلسات خاموش کنید. این‌گونه برای زمان و شخصیت دیگران احترام قائل می‌شوید.
• محترمانه خود را معرفی کنید و به حرف‌های طرف مقابل با دقت گوش بدهید. بسیار ناپسند است که از روی حواس‌پرتی از طرف مقابل درخواست کنید که حرفشان را برایتان تکرار کنند.
• لبخند‌زدنِ صادقانه را فراموش نکنید.
• هنگام ملاقات با افراد جدید سعی کنید صداقت داشته باشید. بسیاری از افراد هنگام ملاقات با شخصی جدید در مورد خود یا ویژگی‌هایشان اغراق می‌کنند، از این کار خودداری کنید. خود واقعی‌تان باشید.
• لباس مناسب بپوشید. لباس ورزشی یا تی‌شرت مناسب یک قرار ملاقات رسمی نیست.
• کفش‌های مناسب و تمیز بپوشید و کیف مناسبی به همراه داشته باشید.
• در مورد دیگران بدگویی نکنید یا اطلاعات شخصی دیگران را برملا نکنید زیرا غیرقابل اطمینان به‌نظر می‌رسید.

آداب معاشرت در مصاحبه‌های کاری

مصاحبه‌های کاری می‌توانند برای همه استرس‌زا باشند. شما قرار است با افرادی ملاقات کنید که تابه‌حال آن ها را ندیده‌اید، به سوالاتشان پاسخ دهید و طی مدتی کوتاه تأثیر خوبی بر روی آن‌ها بگذارید. مصاحبه‌کنندگان تمام حرکات شما را زیر نظر دارند و بنابراین رعایت آداب معاشرت اولین گام برای موفقیت در مصاحبۀ شغلی است. بهتر است این نکات را در نظر بگیرید:

• به‌موقع در جلسۀ مصاحبه حاضر شوید. تاخیر‌داشتن به منزلۀ از‌دست‌دادن فرصت شغلی است.
• محترمانه و صادقانه رفتار کنید. سعی کنید رفتار اغراق‌آمیز نداشته باشید. 
• با تمام افراد شرکت از نیروهای خدماتی گرفته تا مدیران رده‌بالا، فارغ از سن، نژاد و جنسیت با احترام و یکسان برخورد کنید. 
• زبان بدن بسیار مهم است، بنابراین زبان بدن را تمرین کنید. صاف بایستید، سرتان را بالا بگیرید و شانه‌هایتان را به عقب بکشید. حالت بدنی و وضعیت راه‌رفتن شما نشان‌دهندۀ میزان اعتماد‌به‌نفس شماست. 
• در هنگام گفت‌و‌گو به چشمان طرف مقابل نگاه کنید و با یک لبخند نشان بدهید که حالت تدافعی ندارید.
• در کمال ادب، راحت باشید و سعی نکنید مصاحبه‌کنندگان را تحت تاثیر قرار بدهید. بدانید که اگر برای شغل مورد نظر مناسب باشید و درست برخورد کرده ‌باشید و سوالات را هم به‌خوبی پاسخ داده باشید، خودشان تحت تاثیر شما قرار خواهند گرفت.

آداب استفاده از تلفن همراه

تلفن‌های هوشمند به قدری فراگیر شده‌اند که به سختی می‌توان زمانی را بدون آن‌ها سپری کرد. ما به استفاده از این ابزار معتاد شده‌ایم و انگار به دستمان چسبیده‌اند و جزئی از وجودمان شده‌اند. دیدن افرادی که در طول روز دائماً با گوشی‌هایشان سرگرم هستند بسیار عادی شده است، حتی در موقعیت‌هایی که مناسب این امر نیستند؛ برای مثال مراسم عزا، عروسی، جشن تولد، کلاس درس، جلسات کاری و ...

در نتیجۀ همین عادی‌سازی است که بسیاری از مردم فکر می‌کنند همه‌جا باید در دسترس باشند و از این‌که نتوانسته‌اند پاسخگوی پیام‌ یا تماسی باشند عذرخواهی می‌کنند. به یاد داشته باشید که جز در مواردی که ملزم به پاسخگویی هستید، برای مثال در ماموریت یا ساعات کاری یا در برابر خانواده، مجبور نیستید برای پاسخ‌ندادن تماس‌هایتان جوابگو باشید.

بنابراین مهم است که بدانیم استفاده از تلفن همراه در چه موقعیت‌هایی مناسب و در چه زمان‌هایی نامناسب است و برخی اوقات حتی استفاده از آن ممکن است بی‌احترامی تلقی شود. 

بهتر است نکات زیر را هنگام استفاده از تلفن همراه به‌خاطر بسپارید:

• موقع صحبت رودررو با کسی، پیامک ارسال نکنید.
• در جلسات تلفن خود را بر روی حالت بی‌صدا یا ویبره قرار دهید.
• هنگامی که در حال صحبت با کسی هستید جواب تماس تلفن‌تان را ندهید مگر اینکه تماس ضروری باشد و از طرف مقابل‌ اجازه گرفته باشید.
• موقع صحبت‌کردن با تلفن همراه و در مکان‌هایی که دیگران صدایتان را می‌شنوند در مورد مسائل خصوصی صحبت نکنید.
• موقع صحبت با تلفن همراه داد نزنید و مراقب کلامتان باشید، همیشه افرادی در کنارتان حضور دارند و صدایتان را می‌شنوند.
• مکالمۀ تلفنی را خیلی طول ندهید و حواستان به وقت طرف مقابل یا ارباب رجوع‌هایی که منتظرتان هستند باشد.
• در سینما یا مکان‌هایی مانند این با تلفن همراه صحبت نکنید و نور صفحۀ گوشی را بر روی کمترین حالت ممکن تنظیم کنید. 
• هنگام رانندگی به هیچ‌وجه از تلفن همراه استفاده نکنید یا به کسی پیامک ندهید.
• اگر با کسی تماس گرفتید و تلفن همراهش را جواب نداد دائماً به او زنگ نزنید. می‌توانید با یک پیامک طرف مقابل را آگاه کنید و منتظر پاسخ یا تماسش بمانید.
• اگر اهل چت هستید، تا پیام متنی اول شما پاسخ داده نشده است پیام دوم را نفرستید.
• هنگام صحبت‌کردن با تلفن همراه حداقل 10 قدم با دیگران فاصله داشته باشید.

 

چند کتاب مفید برای یادگیری آداب معاشرت

 

1. آداب معاشرت (به زبان آدمیزاد) اثر سو فاکس 

دنیای ما دائماً در حال تغییر است، اما برخی از اصول اخلاقی قرن‌هاست که ثابت مانده‌اند. ارزش‌هایی مانند توجه، احترام، صداقت، همیاری، همدلی و ... همواره در میان ملت‌های مختلف مورد ستایش بوده و هستند. 

آداب معاشرت فراتر از نکات صرف‌ غذا یا پوشیدن لباس است و نگارش یک یادداشت تشکر، اجازه‌گرفتن برای ارائۀ توصیه و کمک یا رد مودبانۀ یک درخواست و بسیاری نکات ریز و درشت دیگر را شامل می‌شود. بسیاری از این آداب مرزهای جغرافیایی را رد کرده‌اند و جهان‌شمول هستند.

سو فاکس یکی از  پیشگامان آموزش در زمینۀ آداب معاشرت است و به افراد مشهور، شرکت‌ها و مدارس آموزش می‌دهد. او کتاب آداب معاشرت به زبان آدمیزاد (به زبان ساده) را در سال 1999 منتشر کرد. 

کتاب آداب معاشرت به زبان آدمیزاد به شما نشان می‌دهد که چگونه می‌توانید سناریوهای پیچیدۀ بین‌فردی و معضلات سخت محل‌کار را به راحتی کنترل کنید. با کمک کتاب آداب معاشرت به زبان آدمیزاد مفاهیم قدیمی آداب معاشرت را کنار می‌زنید و یاد می‌گیرد که که در محیط‌های مختلف چه رفتاری داشته باشید. این کتاب مملو از نکات مفید برای مقابله با چالش‌های منحصر‌به‌فرد امروزی مثل استفاده از ضمایر مناسب، رفتار در رسانه‌های اجتماعی و حفظ مناسبات حرفه‌ای در محیط‌ کاری است. سو فاکس در کتاب آداب معاشرت به زبان آدمیزاد به شما یاد می‌دهد چگونه تلفن خود را کنار بگذارید تا بتوانید روی چیزهای مهم‌تر تمرکز کنید. 

2. آداب معاشرت در محیط کار (به زبان آدمیزاد) اثر سوفاکس 

آداب معاشرت به همان اندازه که در زندگی روزمره مهم است در کسب‌وکار نیز مهم و همچنین بسیار پیچیده‌تر است. سو فاکس کتاب آداب معاشرت در محیط کار به زبان آدمیزاد را در سال 2000 منتشر کرد. از ارتباطات ایمیلی و تلفنی گرفته تا مصاحبه‌های شخصی و تطبیق با تفاوت‌های فرهنگی شرکت‌های بین‌المللی، کتاب آداب معاشرت در محیط کار به شما کمک می‌کند تا در هر موقعیت تجاری بهترین آداب معاشرت را داشته باشید. 

این راهنمای دوستانه و معتبر به شما نشان می‌دهد که چگونه در محیط کار رفتاری مناسب‌تر داشته باشید. سو فاکس در این کتاب نکات زیرکانه‌ای برای رعایت آداب معاشرت ذکر کرده است. مثلاً طرز درست لباس‌پوشیدن، برقراری مکالمۀ مؤدبانه، مراقبت از رفتار خود در جلسات، رفتار در رویدادهای خارج از محل‌کار، رسیدگی به معضلات اخلاقی و انجام تجارت بین‌المللی از موضوعات مهم این کتاب است. با خواندن این کتاب یاد می‌گیرید که چگونه در مذاکرات پرتنش رفتاری شایسته و برازنده داشته باشید، مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود ببخشید و بر انواع چالش‌های مربوط به کار غلبه کنید.

3. چگونه معاشرت کنیم (آداب معاشرت) اثر محمد تقی صالحی 

برای این‌که روابط بهتری داشته باشیم و راه و رسم صحیح برخورد را بیاموزیم باید درست آموزش ببینیم. چگونه معاشرت کنیم کتابی از محمد تقی صالحی است که نشر فرهنگ و هنر آن را به چاپ رسانده است. نویسنده در این کتاب به بررسی آداب و معاشرت معمول و روزمره در ایران پرداخته است. مثلاً در این کتاب کاملاً توضیح داده شده که اشخاص چطور باید یکدیگر را معرفی ‌کنند. آداب دست‌دادن، سخن‌گفتن، سیگار‌کشیدن، چگونگی رفتار در سینما و تئاتر و رستوران، آداب هدیه‌دادن، رفتار در مهمانی و یا محیط خانواده از دیگر موضوعات مهم این کتاب است.

نویسنده در این کتاب به شرح آداب معاشرت معمول پرداخته که شاید کمتر کسی به آن‌ها توجه کرده باشد. مثلاً در معرفی اشخاص همیشه ابتدا باید فرد کوچک‌تر را به بزرگ‌تر معرفی کرد. در ادارات و مؤسسات، کارمندان را باید به مقامات بالاتر معرفی کرد یا معمول است که آقایان به‌طور کلی از قبل به خانم‌ها معرفی شوند.

4. کتاب کوچک آداب معاشرت (نزاکت) اثر ویجایا کومار 

برخی آداب معاشرت ممکن است در خانه بامزه و عادی باشند اما بیرون از محیط خانه قابل تحمل نباشند. به عبارتی هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد.

ویجایا کومار در کتاب کوچک آداب معاشرت، آگاهی و دانش وسیعی را با شما به اشتراک گذاشته است تا بتوانید شخصیت‌تان را بهبود ببخشید و کیفیت زندگی و آداب معاشرت را بالاتر ببرید. او در این کتاب کوچک به زبانی ساده در مورد ارتباطات در دنیای امروز و ادب و نزاکت توضیح داده است چون به‌نظر نویسنده جذابیت و آراستگی می‌تواند زندگی انسان را تغییر بدهد. این کتاب یک راهنمای کاربردی جامع برای رفتارهای درست و سنجیده در زندگی و محل‌کار محسوب می‌شود.

تفاوت آداب معاشرت در کشورها 

تابه‌حال با شخصی در خارج از کشور صحبت کرده‌اید یا به کشور خارجی سفر کرده‌اید؟ طی سفر متوجۀ تفاوت فرهنگ‌ها و آداب معاشرت در این کشورها شده‌اید؟ آداب معاشرت در هر کشوری متفاوت است. اگر قصد دارید به کشور دیگری سفر کنید بهتر است در مورد آداب معاشرت آن کشورها اطلاعات کافی داشته باشید چون برخی آداب در کشور ما، ممکن است در کشور دیگری بی‌احترامی محسوب شود. 

مثلا انعام‌دادن به پیشخدمت در کشور ما آنچنان رسم نیست اما در رستوران‌های آمریکا یک وظیفه محسوب می‌شود و ندادنِ انعام به معنای خساست و بی‌ادبی شما تلقی می‌شود. یا دست‌دادن هنگام ملاقات را در نظر بگیرید که یک‌جور احوال‌پرسی کلاسیک غربی است و به دوران رُم باستان برمی‌گردد. در برخی دیگر از جوامع مردم هنگام ملاقات ساعد دست یکدیگر را می‌گرفتند. در آسیای دور مردم هنگام احوال‌پرسی به همدیگر تعظیم می‌کنند. در انگلستان هورت‌کشیدن سوپ بی‌ادبی محسوب می‌شود و حتماً باید غذایتان را تا انتها میل کنید. اما در چین و ژاپن هورت‌کشیدن سوپ یکی از اشکال ستایش از دستپخت آشپز است. در فیلیپین یا شمال آفریقا اگر غذایتان را تا انتها میل کنید میزبان دوباره برایتان غذا می‌کشد! این‌ها‌ فقط نمونه‌ای از آداب معاشرت در کشورهای مختلف است.

به‌نظر شما چطور می‌توان متوجۀ تفاوت‌های آداب معاشرت در کشورهای مختلف جهان شد؟ شما از چه منابعی برای درک این تفاوت‌ها استفاده می‌کنید؟

چه آدابی را در مکان‌های عمومی باید رعایت کنیم؟

آیا تابه‌حال از رفتار یا عدم آراستگی افراد در مکان‌های عمومی حیرت‌زده شده‌اید یا از رفتارشان آسیب دیده‌اید؟ آیا همان موقع با خودتان گفته‌اید که «چرا هیچ‌کس به این شخص یا اشخاص آداب معاشرت نیاموخته است؟» هنگام حضور در مکان‌های تفریحی یا مکان‌های عمومی مانند سینما، تئاتر،‌ رویدادهای مختلف و یا هنگام استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، باید یک سری آداب خاص را رعایت کنید. در ادامه به شما می‌گوییم که بهتر است در مکان‌های عمومی چه چیزهایی را رعایت کنید.

 

حواس‌تان به دیگران باشد

وقتی در یک مکان عمومی قدم می‌گذارید، دیگر فقط شما در آن مکان نیستید پس سعی کنید ملاحظهٔ دیگران را بکنید. باز نگه‌داشتن در برای شخصی که پشت‌سرتان است یکی از کوچک‌ترین نکات برای رعایت ادب است. برای آزارنرساندن به دیگران و یا بلندنکردن مردم از صندلی‌شان به موقع در مکان‌های عمومی مانند تئاتر یا سینما حاضر شوید. اگر دیر رسیدید و مجبورید دیگران را بلند کنید حتماً از کلماتی مانند «ببخشید» یا «متأسفم» استفاده کنید. 

 

با رفتارتان دیگران را نیازارید

هنگام نشستن در مترو یا هواپیما، پاهایتان را روی زمین بگذارید و آن را روی صندلی مقابل‌تان قرار ندهید. هنگام صحبت کردن با دیگران یا هنگام صحبت با گوشی تلفن همراهتان در مکان‌های عمومی تا حد ممکن صدایتان را پایین بیاورید. در کنسرت‌ها یا سینما داد نزنید، آواز نخوانید یا زمزمه نکنید. 

 

از قوانین پیروی کنید

اگر به جایی رفته‌اید که غذاخوردن یا نوشیدن ممنوع است، خوراکی را مخفیانه با خود به داخل سالن نبرید. اگر در مترو سیگار کشیدن ممنوع است، روی سکوها سیگار نکشید. قبل از خروج از سالن حتماً زباله‌های خود را همراهتان ببرید و هیچ‌گاه زباله‌های خود را روی زمین نیندازید. 

 

به فضای شخصی دیگران احترام بگذارید

در مکان‌های عمومی خیلی به مردم نزدیک نشوید و قبل از دست‌زدن به دیگران از آن‌ها اجازه بگیرید. اگر در مترو یا وسایل حمل‌ونقل عمومی اتفاقی به کسی چسبیدید، حتماً از آن‌ها عذرخواهی کنید. مراقب محیط اطراف خود باشید و به حریم خصوصی افراد احترام بگذارید.

 

لباس مناسب بپوشید

هنجارهای فرهنگی جامعه را درنظر بگیرید و متناسب با موقعیت و مکان لباس بپوشید. اگر مطمئن نیستید که دقیقاً چه لباسی باید بپوشید، یادتان باشید همیشه بهتر است که لباس‌های مناسب و پوشیده انتخاب کنید. حواس‌تان به بهداشت شخصی‌تان باشید، به‌موقع حمام کنید، مرتب مسواک بزنید، از خوشبو‌کننده‌های بدن استفاده کنید و لباس تمیز بپوشید.

 

ارتباطات خوب را تمرین کنید

هنگام برقراری ارتباط با دیگران منظورتان را واضح و مختصر بیان کنید. از اصطلاحات عامیانه یا اصطلاحاتی که ممکن است برای طرف مقابل ناآشنا باشد استفاده نکنید. مراقب ارتباطات غیرکلامی خود مانند زبان بدن باشید چون می‌تواند اطلاعات زیادی را در مورد نیت و احساسات شما به طرف مقابل منتقل کند.