فراعنهٔ مصر باستان، پادشاهان انگلستان، تزارهای روسیه، پادشاهان ایرانی و امپراتورهای ژاپن، همگی چهره‌های آشنای مونارشی در تاریخ هستند. آن‌ها یادآوری بر سلطنت هستند که یکی از معدود اشکال حکومت است. به عنوان یک سیستم حکومتی، سلطنت‌ها در طول تاریخ به‌طرز باورنکردنی‌ای سازگار و انعطاف‌پذیر بوده‌اند و به مرور زمان متحول شده‌اند. پادشاهان حامی بوده‌اند، به هنر و معماری اهمیت می‌دادند، ارتش‌ها را رهبری کرده‌اند و تغییرات مذهبی ایجاد کردند. درعین‌حال پادشاهان موضوع طنزهای ادبی بودند و با انبوهی از قیام‌ها و شورش‌های موفق و ناموفق مواجه شده‌اند.

پادشاهان قدرت زیادی دارند. میزان اقتدار اعطاشده به پادشاهان باعث می‌شود که آن‌ها احترام زیادی به دست آورند. بسیاری از کشورها هنوز با سلطنت و پادشاهی اداره می‌شوند. امروزه ۳۱ کشور تحت صلاحیت حکومت‌های سلطنتی اداره می‌شوند. حاکمان این پادشاهی‌های مختلف پادشاه، امپراتور، شاهزاده، ملکه، سلطان و یا امیر خوانده می‌شوند. از میان برخی کشورهای جهان که در حال حاضر با یک پادشاه در رأس اداره می‌شوند می‌توانیم به انگلستان، اسپانیا، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، سوئد، بلژیک، واتیکان، استرالیا، دانمارک، ژاپن، جامائیکا و باربادوس اشاره کنیم.

آشنایی با مونارشی و تاریخ تمدن‌ها

با ردیابی ریشه‌های تاریخی سلطنت‌ها، به تمدن‌های باستانی می‌رسیم، جایی که اشکال مختلف پادشاهی و حکومت به طول مستقل در فرهنگ‌های مختلف ظهور کردند. از مهم‌ترین تمدن‌های باستانی و مونارشی‌های تاریخ، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

 

۱. بین‌النهرین

واژهٔ «بین‌النهرین» به معنای «سرزمین میان دو رود» است و اساساً به دشت‌های عمدتا مسطح میان دو رود دجله و فرات اطلاق می‌شود، که سرزمین کنونی عراق را در برمی‌گیرد. به تمامی مردم ساکن این سرزمین بین‌النهرینی می‌گفتند که در دوران باستان ساکن یا حاکم این سرزمین بودند؛ بدین ترتیب سومریان، اکدیان، آشوریان، بابلیان، ایلامیان، مادها و پارس‌ها بین‌النهرینی تلقی می‌شدند و بر این سرزمین حکومت کردند. 

بنابراین منطقهٔ بین‌النهرین باستان، خانهٔ چندین پادشاهی و امپراتوری کلیدی بوده است که تأثیر ماندگاری بر منطقه و تمدن‌های آینده گذاشتند. اولین تمدن بزرگی که به وجود آمد سومر نامیده شد که توسط تمدن دیگری فتح شد. سومری‌ها توانسته بودند نخستین خط نوشتاری، چرخ، سیستم آبیاری را اختراع کنند و کتاب‌خانه‌ بسازند. فاتحان سومر تکنولوژی پیشرفته‌تری از آن‌ها نداشتند، اما سلاح‌های پیشرفته‌تری داشتند. 

شاه لوگالزاگزی آخرین پادشاه سومر بود که در سال ۲۳۳۴ قبل از میلاد به دست سارگون کبیر سرنگون شد. آن‌ها مدت کوتاهی با هم متحد شدند و با هم شهر کیش را فتح کردند اما ارتش مزدور آکدی شاه لوگالزاگزی در نهایت به سارگون وفادار ماند و یکی از اولین امپراتوری‌های این منطقه، امپراتوری آکدی شد که سارگون کبیر در حدود ۲۳۳۴ سال قبل از میلاد آن را تأسیس کرد. گمان می‌رود که گیلگمش، شخصیت اصلی و افسانه‌ای حماسهٔ گیلگمش در حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد در همین حکومت به دنیا آمده باشد. 

پس از زوال آن‌ها امپراتوری بابل پدیدار گشت و در قرن هجدهم قبل از میلاد در زمان حکومت حمورابی به اوج خود رسید. پس از آن امپراتوری آشور به‌طور تهاجمی گسترش یافت و تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های تاریخ تا قرن هشتم قبل از میلاد شد. درنهایت، امپراتوری بابلی به رهبری نبوکدنصر دوم ظهور کرد و اورشلیم را فتح کرد و قوم بنی اسرائیل را نیز تبعید کرد. ایدهٔ یک سلسلهٔ حکومتی که در آن قدرت از طریق خانواده‌ها منتقل می‌شود، از همین‌جا شروع شد و بر سلطنت‌های بعدی تأثیر گذاشت.

برای آشنایی با حکومت‌ها و اقوام بین‌النهرینی می‌توانید کتاب‌های زیر را بخوانید.

 

بین‌النهرین باستان | دان ناردو | سهیل سمی | نشر ققنوس

بین‌النهرین باستان، یکی از مجموعه‌های خواندنی تاریخ جهانِ نشر ققنوس است. نویسنده در این کتاب از اهمیت بین‌النهرین، وقایع و موقعیت جغرافیایی آن صحبت کرده است و به شما نشان می‌دهد چطور این سرزمین خاستگاه نخستین شهرهای حقیقی و فرهنگ‌های صاحب نوشتار جهان بوده است. کتاب بین‌النهرین باستان، یکی از مناسب‌ترین کتاب‌های تاریخی برای آشنایی کامل با موقعیت و وضعیت این منطقه در دوران باستان است.

تاریخ فرهنگ و تمدن بین‌النهرین | فیلیپ استیل | محمدصادق شریعتی | نشر سبزان

مطالعهٔ تاریخ شما را نه تنها با سرگذشت پیشینیان آشنا می‌کند، بلکه شما را با تجربه و شاید زیستن به شیوه‌ای مناسب‌تر آشنا خواهد کرد. فیلیپ استیل نویسندهٔ انگلیسی است که عمدتاً کتاب‌های غیرداستانی و علمی برای کودکان می‌نویسد. او در دانشگاه فلستد درهام به تحصیل در رشتهٔ زبان‌های مدرن پرداخته است. کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن بین‌النهرین اثر فیلیپ استیل یکی از کتاب‌هایی است که به شما کمک می‌کند با فرهنگ و تمدن سرزمین بین‌النهرین آشنا شوید و با متن روان و تصاویر جذاب خود، شما را به دل تاریخ این سرزمین می‌کشاند. 

۲. مصر باستان

۲۴۹۰ سال قبل از میلاد است. قایق‌های چوبی در امتداد رودخانهٔ نیل در مصر حرکت می‌کنند و هزاران کارگر، بلوک‌های سنگی غول‌پیکر را در یک هرم چیده‌اند. این سازهٔ ۲۰۰ فوتی به افتخار فرعونی به نام «منکائوره» ساخته شده است. پدر این فرعون دستور ساخت یک هرم به ارتفاع ۴۸۰ فوت را صادر کرد و پدربزرگش هرم بزرگ در شهر جیزه را در حدود ۴۸۰ فوت ساخت. این اهرام که با سنگ آهک سفید صیقلی پوشیده شده‌اند، در زیر نور خورشید و در دلِ مصر می‌درخشند و یکی از بزرگ‌ترین و ماندگارتر آثار باستانی بوده‌اند که هنوز هم همه را شگفت‌زده می‌کنند.

مردم در ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد در مصر ساکن شدند. با گذشت زمان دهکده‌های کوچک به هم پیوستند و به ایالت تبدیل شدند تا این‌که دو پادشاهی در این سرزمین پدید آمد: مصر سفلی که از شمال دلتای رود نیل تا دریای مدیترانه را می‌پوشاند و مصر علیا که دره نیل را در جنوب پوشش می‌داد. در حدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد، یک پادشاه، که بعداً فرعون نامیده شد، این دو سرزمین را متحد کرد تا تبدیل به یک کشور شوند و بنابراین مورخان تاریخ طولانی مصر باستان را از اینجا شروع می‌کنند و سپس آن را به دوره‌های مختلف تقسیم می‌کنند. فراعنه سال‌ها بر مصر حکومت کردند و قدرت سیاسی را با مذهب و خدایان زنده ترکیب کردند. این نقش دوگانه اقتدار مطلق آن‌ها و تمرکز قدرت دولتی را تقویت کرد.

برای آشنایی بیشتر با فراعنه و تاریخ مصر باستان می‌توانید کتاب‌های زیر را مطالعه کنید.

 

تاریخ فرهنگ و تمدن مصر | جورج هارت | یلدا بلارک | نشر سبزان

کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن مصر به همراه عکس‌های تمام رنگی، یکی از مناسب‌ترین کتاب‌ها برای آشنایی با شیوهٔ زندگی مردمان و تمدن مصر است. از شکوه دربار فرعون تا زندگی روزمره عادی مردم در این کتاب گنجانده شده است. تمدن بزرگ دره نیل در صفحه به صفحهٔ این کتاب گنجانده شده است. با مطالعه این کتاب می‌توانید با مومیایی‌های انسان‌ها و حیوانات، شیوهٔ زندگی، بازی‌های کودکان و بسیاری موارد دیگر آشنا شوید و سفری به دلِ تاریخ داشته باشید.

سینوهه | میکا والتاری | ذبیح‌الله منصوری | نشر نگاه

رمان مشهور سینوهه پزشک مخصوص فرعون یکی از بهترین و دقیق‌ترین آثار مربوط به مصر باستان است که شما با مطالعهٔ آن علاوه بر روایت داستان یک پزشک نابغه، می‌توانید با زندگی مردم مصر باستان نیز آشنا شوید. این کتاب در سال ۱۹۴۵ به زبان فنلاندی منتشر شد و در همان سال با اختلاف زیادی به پرفروش‌ترین کتاب سال تبدیل شد. سینوهه اولین و موفق‌ترین رمان تاریخی بزرگ والتاری است که او را به شهرت جهانی رساند. داستان این کتاب از سال‌های ۱۳۳۴ تا ۱۳۵۱ پیش از میلاد آغاز می‌شود و سال‌های آغاز سلطنت فرعون یکتاپرست مصر، آخناتون، را دربرمی‌گیرد. این رمان به دلیل دقت بالای وقایع تاریخی خود در رابطه با زندگی و فرهنگ مردم آن دوره شناخته می‌شود. 

۳. چین باستان: 

برخی از قدرتمندترین سلسله‌های تاریخ مانند سلسله تانگ، هان و کین در دوران چین باستان بر این سرزمین حکومت می‌کردند که همین سلسله‌ها ساخت دیوار بزرگ چین را آغاز کردند. بنابراین آنچه ما اکنون چین می‌نامیم، مجموعه‌ای از جوامع فرهنگی منزوی بودند که به مجموعه‌ای از دولت‌های سازمان‌یافته تبدیل و در نهایت حول ایدهٔ یک دولت واحد متحد شدند و سپس گسترش یافتند. ظهور تمدن در چین به معنای فرآیند تدریجی سازمان‌دهی گروه‌های متفاوت، حول مجموعه‌ای با باورهای مشترک بود.

تمدن چین یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های پیوسته روی زمین است. اولین‌بار در طول حکومت سلسلهٔ ژو (۷۷۰ تا ۲۲۱ پیش از میلاد) مردم چین به تمدن رسیدند و این زمانی بود که «صد مکتب» فلسفی دربارهٔ همه‌چیز، از ماهیت انسان گرفته تا مفاهیم رفتار مناسب و حاکمیت ایده‌آل صحبت کرد. این دوره چنان تأثیرگذار بود که سلسله‌های بعدی به عنوان معیاری برای ارزش خود به آن اشاره کردند.

برای آشنایی بیشتر با حکومت‌ها و تاریخ چین، می‌توانید کتاب‌های زیر را مطالعه کنید.

یادداشت‌هایی در باب چین | باربارا تاکمن | محمدرضا مردانیان | نشر گمان

باربارا تاکمن مورخ و نویسندهٔ آمریکایی بود که برای نوشتن بهترین کتاب‌های تاریخی در وصف جنگ‌های جهانی به شهرت رسید و در سال ۱۹۶۳ برندهٔ جایزهٔ پولیتزر شد. کتاب یادداشت‌هایی در باب چین، اثری تأمل‌برانگیز از دربارهٔ مشاهداتش در سفر شش هفته‌ای به چین است. در سراسر این کتاب، نویسنده با دیدی انسانی به چین می‌نگرد و سعی دارد تمام جنبه‌های این کشور را توصیف کند. یکی از موضوعات محوری این کتاب، مقایسهٔ بین ایدئولوژی کمونیستی حاکم بر چین و واقعیت‌های زندگی روزمره مردم این کشور است. او همچنین در این کتاب نگاهی خاص و منحصربه‌فرد به تاریخ چین در یکی از فاجعه‌بارترین دوران تاریخ داشته است. 

تاریخ فشرده‌ی چین | لیندا جیوین | روبرت صافاریان | نشر مرکز

کتاب تاریخ فشرده‌ی چین، سفری در تاریخ حماسی چین از میان هزاره‌ها، از نوآوری‌های نخستین تا قدرت مدرن امروز است. تاریخ فشرده‌ی چین راهی را که این کشور از سرچشمه‌های قبیله‌ای خود تا دوران امپراتوری‌های افسانه‌ای‌اش و تا حزب کمونیست امروزی تحت رهبری شی‌ جین‌پینگ پیموده است، پی می‌گیرد و همچنین به داستان کم‌تر گفته‌شده‌ٔ زنان چینی و سایه‌ٔ ترسناک فساد و افتراق که امروز هم جمهوری خلق چین را تهدید می‌کند، می‌پردازد.

۴. یونان باستان:

واژهٔ یونان باستان یا باستانی به سال‌های ۷۰۰ تا ۴۸۰ قبل از میلاد اشاره دارد. این دوره به دلیل هنر، معماری و فلسفه بسیار شناخته شده است. یونان باستان شاهد پیشرفت‌های زیادی در هنر، شعر و فناوری بود و به عنوان عصری شناخته می‌شود که در آن پولیس یا دولت‌شهر اختراع شد. دولت‌شهر برای صدها سال به ویژگی تعیین‌کننده زندگی سیاسی یونان تبدیل شد. در طول «عصر تاریک یونان» مردم به صورت پراکنده در سراسر یونان و روستاهای کوچک زندگی می‌کردند. با بیشتر شدن تعداد جمعیت، این روستاها به سوی تکامل پیش رفت و دیوارها ساخته شدند. به مرور دولت‌ها را توسعه دادند و نیروهای ارتش و مالیات جمع کردند و هر کدام از این دولت‌شهرها توسط خدا یا الهه خاصی محافظت می‌شد که شهروندان احترام زیادی برای آن‌ها قائل بودند.

گرچه شهروندان دولت‌شهرها وجوه اشتراک زیادی در آیین‌های مذهبی و آداب‌ورسوم داشتند اما هر شهر متفاوت از دیگری بود. بزرگ‌ترین آن‌ها اسپارتا، حدود ۳۰۰ مایل مربع از قلمرو را کنترل می‌کرد و در کوچک‌ترین آن‌ها تنها چند صد نفر زندگی می‌کردند. با گذشت زمان و افزایش جمعیت این شهرها، بسیاری از شهرهای کشاورزی شروع به تولید کالاهای مصرفی کردند و تجارت این کالاها باعث شد برخی از مردم بسیار ثروتمند شوند. این افراد که از قدرت کنترل‌نشدهٔ الیگارش‌ها ناراضی بودند گاهی با کمک سربازانی به‌شدت مسلح متحد می‌شدند تا رهبران جدیدی را در رأس امور قرار دهند.

برای آشنایی بیشتر با وضعیت حکومت در یونان باستان و آشنایی با آداب و رسوم مردم می‌توانید کتاب‌های زیر را مطالعه کنید.

 

ایلیاد | هومر | میرجلال‌الدین کزازی | نشر مرکز

ایلیاد داستان جنگ یونانیان به تروی از زبان هومر شاعر و داستان‌سرای یونانی است که در قرن هشتم یا هفتم پیش از میلاد در یونان زندگی می‌کرد. آن‌ها ۹ سال شهر را محاصره کرده بودند اما نتوانستند از دروازه‌هایش عبور کنند بنابراین شاهزاده‌ای اهل تروی به نام هلن را دزدیدند. تا این‌که سرانجام یونانیان با نقشه‌ای هوشمندانه، آمادهٔ بزرگ‌ترین نبرد مرگ و زندگی برای پس‌گرفتن شاهزاده هلن می‌شوند. 

اساطیر یونان | عباس مخبر | نشر مرکز

این کتاب از مجموعه‌ٔ درسگفتارهای مؤلف درباب اساطیر ایران و جهان است. اسطوره‌های یونان بخشی از جذاب‌ترین و اثرگذارترین اسطوره‌های جهان است. این پیکره‌ی غنیِ خیال‌آفرینی بشر، از زمان تدوین آن یعنی 2500 سال پیش تا امروز الهام‌بخش نویسندگان، نمایشنامه‌نویسان، شاعران، نقاشان، موسیقی‌دانان، هنرمندان تجسمی و انواع هنرهای جدید ازجمله سینما بوده است. مؤلف در این کتاب تلاش کرده است تا ضمن معرفی این مجموعه، گامی به پیش بردارد و با نگاهی تحلیلی، به تبارشناسی خدایان و الهه‌ها و بن‌مایه‌های فلسفی، تقدیرگرایانه و روانکاوانه‌ٔ مندرج در پس و پشت آنها بپردازد. توجه به بخش‌های کم‌تر دیده‌شده‌ی اساطیر یونان و تأکید بر اهمیت و نقش الهه‌ها در مجادله‌ٔ دیرپای میان نظام‌های مادرتبار و پدرسالار از دیگر ویژگی‌های این کتاب است.

۵. امپراتوری روم

امپراتوری روم از زمان تأسیس آن در ۶۵۲ قبل از میلاد تا سقوطش در ۴۷۶ پس از میلاد، ده‌ها فرهنگ را تسخیر و ادغام کرد. تأثیر این فرهنگ‌ها را می‌توان در اشیایی مانند چراغ‌های نفتی که در سرتاسر امپراتوری ساخته و استفاده شده‌اند، مشاهده کرد. اولین دوره در تاریخ روم که به عنوان دورهٔ مونارشی یا پادشاهی شناخته می‌شود، از زمان تأسیس روم تا سال ۵۱۰ قبل از میلاد ادامه داشت.

در طول این مدت کوتاه، روم به رهبری کمتر از ۶ پادشاه، با افزایش مرزهای فیزیکی، قدرت نظامی و تولید و تجارت کالاها از جمله چراغ‌های نفتی، هم از منظر نظامی و هم اقتصادی بسیار پیشرفت کرد. از نظر سیاسی، این دوره شاهد شکل‌گیری اولیه قانون اساسی در روم بود. پایان دورهٔ پادشاهان با افول قدرت اتروسک‌ها همراه شد و بدین ترتیب دورهٔ جمهوری‌خواهی در روم آغاز گشت. 

روم در سال ۵۱۰ قبل از میلاد وارد دورهٔ جمهوری‌خواهی شد. رومیان که دیگر توسط حکومت پادشاهی اداره نمی‌شدند، شکل جدیدی از حکومت ایجاد کردند که به موجب طبقات آن سناتورها و شوالیه‌ها بر سرکار آمدند.

برای آشنایی با تاریخ جذاب روم به شما مطالعهٔ کتاب‌های زیر را پیشنهاد می‌کنیم.

 

کالیگولا | آلبر کامو | پرویز شهدی | نشر مجید

کالیگولا اثر‌ آلبر کامو نویسندهٔ مشهور فرانسوی است که با نوشتن کتاب‌هایی مانند «بیگانه» به شهرت رسید. کالیگولا سومین امپراتور روم بود که از سال ۳۷ تا ۴۱ میلادی بر روم فرمان راند و در ۳۷ سالگی به پادشاهی رسید. سربازان ارتش که پدرش فرماندهی آنان را برعهده داشت نام مستعار کالیگولا را برای او انتخاب کردند چون همیشه پوتین‌های سربازی کوچکی به پا می‌کرد. اما کالیگولا یکی از بدنام‌ترین امپراتوران رومی بود که آلبر کامو در این نمایشنامهٔ چهار پرده‌ای به تجسم پوچی و معنازدگی زندگی او می‌پردازد. ذهن کالیگولا تحت‌تأثیر مرگ اطرافیانش و معشوقه‌اش به شکل وسواس‌گونه‌ای تغییر کرده بوده و با گذشت زمان به حقیقتی دست یافت و برای اجرای آن به همهٔ شهروندان رومی دستور داد تا فرزندانشان را از ارث محروم کنند و همه‌ٔ ثروت‌شان را به دولت بدهند و برای این کار افراد زیادی را به پای چوبهٔ دار کشاند. 

تأملات مارکوس اورلیوس | مارکوس اورلیوس | عبدالرحیم طالبوف | نشر مان کتاب

تأملات مارکوس اورلیوس آنتونیوس، شاه ـ فیلسوفِ روم باستان و واپسین فیلسوف رواقیِ نامدار تاریخ، از مشهورترین آثار کلاسیک جهان است. او یادداشت‌های این کتاب را برای خود فراهم آورده بود، اما فربهی معنا و گستردگی میدان دیدش موجب شد تا «خودِ فردی» او مبدل به «خود جمعی» شود. بن‌مایه‌های این اثر را مقولاتی همچون خردگرایی، خودآیینی، اراده‌گرایی، کل‌نگری، دم‌غنیمت‌شمری، قانون‌مندی هستی و مسئلۀ مرگ تشکیل می‌دهند. این کتاب را عبدالرحیم طالبوف (زادۀ 1250 ق) از ترجمۀ روسی آن به فارسی برگرداند و متن او در 1312 ق در اسلامبول به‌نام پندنامۀ مارکوس قیصر روم به طبع رسید. کتاب حاضر نسخۀ ویراستۀ متن طالبوف است، به‌ضمیمۀ واژه‌نامه‌ای که در آن لغات دشوار متن فارسی معنی شده‌اند و پانوشت‌هایی به‌امضای ویراستاران که به فهم مطلب کمک می‌کنند. همچنین مقدمه‌هایی به ابتدای کتاب در شرح روزگار اورلیوس، فلسفۀ رواقی‌گری، کتاب تأملات، و زندگی و زمانۀ طالبوف تبریزی افزوده شده است.

۶. امپراتوری بریتانیا

در طول قرن نوزدهم، امپراتوری بریتانیا از نظر اندازه، جمعیت و ثروت بسیار گسترش یافت. در پایان قرن ـ که «قرن امپراتوری بریتانیا» نامیده می‌شود ـ این امپراتوری تقریباً یک چهارم سطح زمین را در برمی‌گرفت و حدود یک پنجم جمعیت آن را اداره می‌کرد. گرچه بریتانیا در اوایل دهه ۱۷۸۰ سیزده تا از مستعمرات خود در آمریکای شمالی را از دست داده بود اما هنوز هم مجموعهٔ وسیعی از مستعمراتش باقی مانده بود. امپراتوری بریتانیا غیرمتمرکز، غیرتجاری و مبتنی بر تجارت آزاد بود. 

الکساندرا ویکتوریا یکی از مشهورترین امپراتوران بریتانیا در کاخ کنزینگتون لندن و از چهارمین پسر پادشاه جورج سوم و همسرش پرنسس ماریا لوئیزا ویکتوریا متولد شد. او که به نام پدر خوانده‌اش تزار روسیه الکساندر اول نام‌گذاری شد، در زمان تولد پنجمین ردیف وارث تاج‌وتخت بود. قبل از این‌که ویکتوریا ۱ ساله شود، پادشاه ادوارد بر اثر ابتلا به ذات‌الریه درگذشت و عموی او ویلیام چهارم، بر تخت نشست و از آن‌جایی که برادران ادوارد وارث قانونی زنده‌ای نداشتند، ویکتوریا وارث بر حق تاج‌ و تخت شد. ملکه ویکتوریا تنها چند هفته پس از ۱۸ سالگی خود به تاج و تخت امپراتوری برتانیا رسید و نزدیک به ۶۵ سال بر این امپراتوری حکومت کرد. ویکتوریا قدی بسیار کوتاه داشت اما در شکل‌دهی سلطنت مدرن غول‌پیکر بریتانیا نقشی اساسی ایفا کرد و نشانی از خود بر جای گذاشت که به آن عصر ویکتوریا می‌گویند. 

از جمله بهترین کتاب‌هایی که با مطالعه آن‌ها می‌توانید با تاریخ امپراتوری بریتانیا آشنا شوید، می‌توانیم به کتاب‌ زیر اشاره کنیم.

 

ملکه ویکتوریا | الیزابت لانفورد | ذبیح‌الله منصوری | نشر تاو 

ویکتوریا ملکه‌ای بود که از سال ۱۸۳۷ تا زمان مرگش در ۱۹۰۱ بر پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند حکمرانی کرد که به دوران ویکتوریا معروف شد. سلطنت او بسیار طولانی بود و بیش از هر پادشاه قبلی بریتانیا حکومت کرد و رکوردی از خود بر جای گذاشت که نوهٔ او ملکه الیزابت دوم این رکورد را شکست. کتاب ملکه ویکتوریا اثر الیزابت پاکنهام کنتس لانگفورد، نوشته شده است. الیزابت یک مورخ انگلیسی و عضو انجمن ادبیات سلطنتی بود و در این کتاب تاریخ کاملی از تغییرات صنعتی، سیاسی، علمی و نظامی در بریتانیا را که با گسترش بزرگ امپراتوری آن همراه بود ارائه کرده است.

۷. تزارهای روسیه

روسیه از سال ۱۵۴۷ تا ۱۹۱۷ توسط تزارها اداره می‌شد. بااین‌حال روسیه تا زمان پتر کبیر به یک قدرت بزرگ اروپایی تبدیل نشد. پتر کبیر روسیه را به سمت تماس با غرب بُرد و متخصصان غربی را در زمینه‌های مختلف به منظور نوسازی کشور وارد کرد. او دستور ساخت سنت پترزبورگ را داد که پایتخت اداری روسیه شد. به‌رغم کاهش قدرت اشراف، و با ملزم ساختن آن‌ها به خدمت مادام‌العمر در ارتش یا دولت غیرنظامی، وضعیت دهقانان روسیه تغییر خاصی نکرد. برده‌داری در اکثر قرون قرن هجدهم و نوزدهم موضوع غالب زندگی روسیه بود. تزار الکساندر دوم در سال ۱۸۶۱ قانون برده‌داری را لغو کرد ولی شکاف بزرگی بین طبقه حاکم و اکثریت طبقات کارگری شهری و روستایی به وجود آمد و گروه‌های انقلابی متعددی در اواخر قرن نوزدهم در روسیه فعال بودند که الکساندر دوم را در سال ۱۸۸۱ ترور کردند.

الکساندر سوم که جانشین او شد بسیار محافظه‌کار بود و به اصلاحات فکر می‌کرد. او سعی کرد زمینه را برای به قدرت رسیدن پسرش نیکلاس دوم آماده کند اما کار چندانی انجام نداد. وقتی نیکلاس در ۱۸۹۴ جانشین پدرش شد، نشان داد که به اندازهٔ پدرش با اراده نیست. همسر آلمانی‌الاصل او الکساندرا، مصصم بود که پسرشان الکسی که مبتلا به هموفیلی بود جانشین پدرش شود و برای همین نیکلاس را به سمت اصلاحات سوق داد. در سال‌های آخر روسیه تزاری برخی از شناخته‌شده‌ترین شخصیت‌های ادبی روسیه مانند تولستوی و داستایوفسکی و نمایشنامه‌نویس مشهور آنتوان چخوف فعالیت داشتند.

برای آشنایی بیشتر با ماجراهای زندگی آخرین تزار روسیه، به شما مطالعه کتاب زیر را پیشنهاد می‌کنیم.

 

آخرین تزار | ادوارد رادزینسکی | میترا نظریان | نشر ماهی

آخرین تزار اثر ادوارد رادزینسکی نمایشنامه‌نویس و مورخ روسی است که اولین‌بار در سال 1993 منتشر شد. او در این کتاب به سراغ منابعی رفته که پیش از این در دسترس نبود و گزارشی جذاب از زندگی و مرگ آخرین تزار روسیه، نیکالای دوم ارائه کرده است. این کتاب شرحی فوق‌العاده و مفصل از چگونگی وقوع رویدادها و گزارشی لحظه‌به‌لحظه از آخرین روزهای وحشتناک این تزار است. ادوارد رادزینسکی مورخی است که هیچ گرایش سیاسی یا تعلق خاطری به چپ‌ها ندارد و به همین دلیل روایتش در کتاب آخرین تزار برای همه بسیار تازگی دارد و چه‌بسا دقیقاً روشن می‌کند که چرا آن رژیم و دوران امپراتوری محکوم به فنا بود.

۸. مونارشی در ایران

سلسله‌ها، امپراتوری‌ها و پادشاهان زیادی در طی تاریخ بر ایران حکمرانی کرده‌اند. آغازگر دوران ایران باستان هخامنش و مادها بودند تا به امپراتوری‌های سلسله‌های بزرگ و کوچک رسیدیم. بر اساس شواهد باستان‌شناسی، ایران تمدنی چند هزار ساله و پیشینه‌ای بسیار غنی دارد که به قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. تاریخ پادشاهی در این قدمتی ۲۵۰۰ ساله دارد. آریایی‌ها نیز اقوامی از نژاد سفیدپوستان بودند که به سمت ایران مهاجرت کردند و در برخی متون تاریخی، زمان مهاجرت آن‌ها را ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد تخمین زده‌اند. آن‌ها پس از ورود به سرزمین ایران به طایفه‌های مختلفی تقسیم شدند که مهم‌ترین آن‌ها پارت‌ها، مادها و پارس‌ها بودند. 

مادها پس از انتخاب هگمتانه به عنوان پایتخت حکومت خود را در ایران به رهبری فردی به نام «دیاکو» آغاز کردند. افراد دیگری مانند آزی دهاک و هوخشتره نیز از حاکمان دورهٔ مادها بودند و آن‌ها مدت‌های بسیار طولانی بر ایران حکومت کردند تا این‌که حکومت‌شان به دست «کوروش کبیر» سرنگون شد. کوروش حکومت جدیدی به نام هخامنشیان را پایه‌گذاری کرد که نخستین دولت متمدن در تمام دنیا شد. این دوره با پیشرفت فرهنگ و تمدن همراه بود و به جرئت می‌توان گفت که جهش بشریت و تاریخ ایران در این دوره بسیار چشمگیر بود.

برای آشنایی کامل با تاریخ ایران باستان می‌توانید کتاب‌ زیر را مطالعه کنید. 

 

تاریخ ایران باستان | حسن پیرنیا | نشر کتاب پارسه

دورهٔ سه جلدی تاریخ ایران باستان اثر حسن پیرنیا ملقب به مشیرالدوله، سیاستمدار، حقوق‌دان، تاریخ‌نگار و ادیب ایرانی، یکی از مناسب‌ترین و کامل‌ترین کتاب‌های برای آشنایی با تاریخ ایران است. این دوره نخستین کتابی است که به شیوهٔ علمی و براساس مستندات و کشفیات باستان‌شناسی دربارهٔ تاریخ ایران نگاشته شده و هنوز هم بسیار حائز اهمیت است. این کتاب تنها به تاریخ ایران اختصاص ندارد بلکه دایره‌المعارفی برای آشنایی با تاریخ و تمدن و فرهنگ در دیگر کشورها به ویژه یونان، روم، سوریه، مصر، عربستان و هند است.