حتی اگر ۱۰۰ ساله هم شوید باز هم چیزهای جدیدی برای یادگیری در دنیا وجود دارد. از علوم کامپیوتر و ارزهای دیجیتال گرفته تا ادبیات فرانسوی و دستور زبان اسپانیایی؛ جهان پُر از دانش است و همه چیز در دستان شماست. بنابراین چرا باید به عقب برگردیم و تاریخ مطالعه کنیم؟ مطالعهٔ تاریخ یکی از بهترین راهها برای درک عمیقتر جهان و جامعهای است که در آن زندگی میکنیم. به قول جورج سانتایانا فیلسوف اسپانیایی، «آنهایی که از تاریخ درس نمیگیرند، محکوم به تکرار آن هستند».
ما تاریخ میخوانیم چون وقایع گذشته به امروز مربوط است و مطالعهٔ تاریخ به ما کمک میکند تا بفهمیم چگونه رویدادهای گذشته، امروز را شکل دادهاند. با درسهایی از گذشته، ما نهتنها در مورد خود و چگونگی پیدایشمان میآموزیم، بلکه توانایی اجتناب از اشتباهات گذشته و ایجاد مسیرهای بهتر برای جوامع خود را نیز هموار میسازیم. انتخاب کتاب مناسب برای شروع مطالعه تاریخ ممکن است چالشبرانگیز باشد، اما در اینجا لیستی از بهترین کتابها برای شما فراهم کردهایم که با هر کدام میتوانید به یکی از دورانهای تاریخی مختلف سفر کنید و از زندگیها و وقایع آن زمانها بیشتر بدانید. بنابراین در این مقاله میخوانید:
• درسهایی که از تاریخ فرا خواهیم گرفت
• وقایع گذشته و درک زمان حال
• بهترین کتابها برای شروع تاریخ
• تاریخ چگونه بر زندگی امروز ما تأثیر میگذارد؟
تاریخ دانش و مطالعهٔ گذشته و شکلی از حافظهٔ جمعی است. تاریخ داستان این است که ما چه کسی هستیم، از کجا آمدهایم و بهطور بالقوه نشان میدهد که ممکن است به کجا برویم. مطالعهٔ تاریخ بسیار اهمیت دارد چون به ما خودمان و دنیای اطرافمان را میشناساند. مطالعهٔ تاریخ درک ما از جهان را افزایش میدهد و تنوع فرهنگی، پویاییهای اجتماعی و پیچیدگیهای ژئوپلیتیکی را روشن میکند. بنابراین ما با مطالعهٔ تاریخ میتوانیم ببینیم رویدادهای گذشته چگونه بر زمان حال تأثیر گذاشتهاند و بدین ترتیب میتوانیم آگاهانهتر تصمیم بگیریم.
مطالعهٔ تاریخ به ما تصویر بسیار واضحی از نحوهٔ عملکرد جنبههای مختلف جامعه مانند فناوری، سیستمهای دولتی و حتی جامعه به عنوان یک کل در گذشته ارائه میدهد و بدین ترتیب ما میتوانیم بفهمیم که تمام این جنبههای مختلف امروزه چگونه عمل میکنند. مطالعهٔ تاریخ به ما امکان میدهد تا نحوهٔ رفتار مردم و جوامع را مشاهده و درک کنیم.
تاریخ به ما میآموزد:
• چرا برخی از جوامع پیشرفت میکنند درحالیکه برخی دیگر شکست میخورند.
• چرا انسانها به جنگ رفتهاند.
• چگونه مردم جامعه را به سمت بهترشدن سوق دادهاند.
تاریخ مطالعهٔ زندگی دیگران نیست چون افرادی که دربارهٔ آنها میآموزید ممکن است دههها یا حتی قرنها پیش زندگی کرده باشند اما اعمال آنها مستقیماً بر نحوهٔ زندگی امروز ما تأثیر گذاشته است. وقتی تاریخ میخوانیم، میآموزیم که چگونه به جایی که هستیم رسیدیم و چرا به این شکل زندگی میکنیم. تاریخ مطالعهٔ خود ما است ـ دربارهٔ انسانها و جایگاه ما در جهانی همیشه در حال تغییر است. بدون آن، ما تمام پیروزیها و شکستهای خود را درک نمیکردیم و دائماً الگوها را بدون ایجاد چیزی بهتر، تکرار میکردیم.
وقایع گذشته و درک زمان حال
گذشته است که حال را میآفریند. دنیای مدرن ما به دلیل وقایعی شکل گرفته که خیلی قبل از زمان ما اتفاق افتاده است. تنها با درک آن وقایع است که میتوانیم بفهمیم چگونه به اینجا رسیدهایم و بعد باید به کجا برویم. پس مطالعهٔ تاریخ فواید بسیار زیادی دارد، که از جمله این فواید میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
۱. درک تغییر
تاریخ پُر از گذارهایی است که داستان جهان را تغییر دادهاند. وقتی دانش خود را از تاریخ بسازید، بهتر متوجه میشوید که چه چیزی جامعهٔ امروزی ما را ایجاد کرده است. مثلاً مطالعهٔ جنبش حقوق مدنی آمریکا به شما نشان میدهد که چگونه مردم با موفقیت در برابر سیستمهای سرکوبگر ایستادند. یادگیری در مورد سقوط رم به شما میآموزد که حتی قدرتمندترین جوامع نیز میتوانند از هم بپاشند و چه اتفاقی ممکن است باعث این فروپاشی شود. با یادگیری و مطالعهٔ دورههای مختلف تاریخی، شما شروع با درک وقایع متوجه میشوید که چه تغییراتی ممکن است در آینده اتفاق بیافتد و چه چیزی باعث این تغییرات میشود.
۲. یادگیری
با مطالعهٔ تاریخ از اشتباهات گذشته درس میگیریم. تاریخ به ما درک بهتری از جهان و نحوهٔ عملکرد آن میدهد. وقتی تاریخ یک جنگ را مطالعه میکنید، در مورد چگونگی تشدید درگیری بیشتر میآموزید. میفهمید که رهبران جهان با چه معضلاتی روبهرو هستند و چگونه به آنها عکسالعمل نشان میدهد و اینکه این تصمیمات چه زمانی نتایج بهتر یا بدتری در پی داشته است. مطالعهٔ تاریخ مانند یک علامت هشدار است، از نسلکشی گرفته تا وقایع دردناک اما تأثیرگذار تاریخی، درک این الگوها شما را به یک شهروند آگاهتر تبدیل میکند.
۳. تجربه
تا قبل از سال ۲۰۲۰، هیچ کدام از آمریکاییها تجربهٔ یک بیماری همهگیر جهانی را نداشتند. همهگیری آنفولانزای ۱۹۱۸ که تحتالشعاع جنگ جهانی اول و پس از آن قرار گرفت، از اذهان تاریخ محو شده بود. با اینحال طی چند ماه پس از شروع کووید ۱۹، مورخان و شهروندان آگاه دوباره از همهگیری آنفولانزا نوشتند. داستانهای موج دوم مرگبار این بیماری برای هشداردادن به مردم در مورد خطرات مختلف بود و دوباره تصاویر اجدادمان در نقابها ظاهر شد. از طریق مطالعهٔ گذشته ما الگوهایی را میبینیم که دوباره تکرار میشوند و این واقعیت را درک میکنیم که گذشتگان چگونه از تجربیات مشابه گذشتهاند.
بهترین کتابها برای شروع تاریخ
مورخان توانستهاند در مورد چگونگی تشکیل کشورها، خانوادهها و گروهها و چگونگی تکامل و توسعهٔ آنها در طول زمان بیاموزند. بنابراین مطالعهٔ تاریخ به ما کمک میکند تا با پرسیدن سؤالات عمیقتر در مورد اینکه چرا همهچیز به شکل کنونی است، مسائل امروزی را بهتر درک کنیم. چرا جنگ در اروپا در قرن بیستم برای کشورهای جهان اهمیت داشت؟ چگونه هیتلر به قدرت رسید و آن را حفظ کرد؟ این موضوع چگونه بر شکلدهی جهان و نظام سیاسی جهانی ما تأثیر گذاشته است؟ اگر میخواهید بفهمید واقعاً چرا چیزی در طول تاریخ اتفاق افتاده است، تنها راه شما مطالعه است تا بتوانید دیدگاه منحصربهفرد خودتان را به دست آورید. در ادامه ما چند کتاب به شما معرفی کردهایم که میتوانید تاریخخوانی را از این کتابها شروع کنید.
اسلحه، میکروب و فولاد | جرد دایموند | حسن مرتضوی | نشر بازتاب نگار
اسلحه، میکروب و فولاد یا همان سرنوشت جوامع بشری، یک کتاب غیرداستانی فرارشتهای اثر جرد دایموند نویسندهٔ آمریکایی است که در سال ۱۹۹۷ منتشر شد. این کتاب در سال ۱۹۹۸ برندهٔ جایزهٔ پولیتزر برای بهترین ادبیات غیرداستانی عمومی و همچنین برندهٔ جایزهٔ «آونتیس» برای بهترین کتاب علمی شد. نویسنده در این کتاب به این واقعیت میپردازد که چرا برخی جوامع بشری در طول تاریخ موفقتر و پیشرفتهتر از سایرین بودهاند. او در این کتاب نشان میدهد که تفاوتهای جغرافیایی و زیستمحیطی چقدر در این توسعه نقش داشتهاند. به بیان سادهتر، دایموند میگوید که دلیل اصلی موفقیت برخی جوامع، موقعیت جغرافیایی آنها و دسترسی به منابع طبیعی مناسب است. عواملی مانند قابلیت پرورش گیاهان و حیوانات، و همینطور شیوع بیماریها (میکروبها) باعث شدهاند که برخی جوامع بتوانند زودتر به تکنولوژی و ابزارهای پیشرفته دست یابند. دایموند با بررسی تاریخ تمدنها و تأثیر این عوامل، سعی دارد که نشان دهد چگونه اسلحه، میکروبها و فولاد (به عنوان نماینده فناوری) نقش کلیدی در شکلگیری دنیای امروز داشتهاند.
5,800,000
درسهای تاریخ | ویل دورانت | محسن خادم | نشر ققنوس
کتاب درسهای تاریخ اثر دو مورخ برجسته ویل دورانت و آریل دورانت است که در سال ۱۹۶۸ منتشر شد. این کتاب خلاصهای از دورهها و روندههای تاریخی است. ویل دورانت اظهار داشت که در این کتاب او رویدادها و نظراتی را بررسی کرده است که ممکن است امور کنونی، احتمالات آینده، ماهیت انسان و رفتار دولتها را روشن کند. کتاب مروری بر مضامین و درسهای مشاهدهشده از ۵۰۰۰ سال تاریخ بشری است که این تاریخ از ۱۲ منظر متفاوت از جمله جغرافیایی، زیستشناسی، نژادی، شخصیتی، اخلاقی، دینی، اقتصادی، سوسیالیسم، حکومت، جنگ، رشد، زوال و پیشرفت بررسی شده است.
1,200,000
به سوی ایستگاه فنلاند | ادموند ویلسون | حسن افشار | نشر ماهی
به سوی ایستگاه فنلاند کتابی از ادموند ویلسون منتقد و مورخ آمریکایی است. این کتاب نخستین بار در سپتامبر سال 1940 به چاپ رسید که زمان مناسبی برای انتشار کتابی دربارۀ خاستگاههای فکری انقلاب روسیه نبود. یک ماه پیشتر، در مکزیکوسیتی، فرق لئون تروتسکی را با تیشۀ یخشکن شکافته بودند. یک سال پیش از آن، اتحاد جماهیر شوروی با آلمان نازی پیمان عدم تجاوز امضا کرده و عملاً اجازه داده بود هیتلر به لهستان حمله کند ـ که آغازگر جنگ جهانی دوم شد. کتاب ویلسون هنگامی منتشر شد که او نیز دست از دفاع از «تجربۀ شوروی» برداشته بود. تا ژانویۀ 1947 تنها چهارهزار نسخه از این کتاب به فروش رفت و حتی پس از چاپ مجددش در سال 1947 خوانندۀ چندانی پیدا نکرد تا اینکه در سال 1972 ـ که سال آخر حیات ویلسون بود ـ چاپ تازهای از آن با دیباچهای به قلم ویلسون منتشر شد.
3,700,000
تاریخ فشردهی جنگ | گوئین دایر | سهند سلطاندوست | نشر مرکز
جنگ همواره از خصوصیات معرّفِ جامعهٔ بشری بوده است. این تاریخ فشرده توضیح میدهد که چرا جنگ میکنیم و چگونه میتوانیم دست از جنگ برداریم. جنگ تغییر کرده، اما ما عوض نشدهایم. هر زمان ستیزی بر سر منابع پیش آمده، از نیاکان شکارچیـ خوراکجومان گرفته تا قدرتهای هستهای رقیبِ امروزی، عازم نبرد شدهایم. گوئین دایر، تاریخنگار تحسینبرانگیز، بسیاری از کشمکشهای سلحشورانهٔ ما را در این روایت گرم و گیرا روشن میکند و جنگاوری را از دوران پیشاتاریخ تا نخستین شهرهای جهان ـ و تا «عصرکلاسیکِ» هزارسالهٔ نبردها پی میگیرد. عصری که در هنگام تحول همهچیز با سلاح گرم پایان یافت. او به بررسی میانپردهی کوتاه «جنگ محدود» پیش از انقلابهای قرن هجدهم میپردازد که طلیعهٔ «جنگ تمامعیار» بودند ـ و اینکه انهدام و تباهی چطور به دنبال بُهت هستهای در هیروشیما متوقف شد.
3,200,000
تاریخ مختصر به گند کشیدن جهان | تام فیلیپس | زهرا کمالی دهقان | نشر نگاه
تاریخ مختصر به گند کشیدن جهان اثری غیرداستانی از تام فیلیپس سردبیر سازمان حقیقت سنجی فولفکت است. فیلیپس در این کتاب نگاهی طنز به تاریخ جهان داشته است و استدلال میکند که انسانها بهطور کلی بیشتر در معرض خطا هستند تا اینکه بخواهند به موفقیت برسند. اولین نمونهای که او در کتابش به آن اشاره میکند «لوسی» است که به گفتهٔ او به دلیل یک خطای انسانی بود که کشف شد. همچنین او از آدولف هیتلر نام میبرد و بیان میکند که چطور دولت او بسیار ضعیف عمل کرد. کتاب تاریخ مختصر به گند کشیدن جهان پیگیری این گفته عمیق است که «كلیۀ اسناد و مدارک تمدن، در عین حال همان اسناد و مدارک توحشاند». تام فیلیپس در کتاب پیش رو، اقدامات فاجعه بار پدیدهای به نام «بشر» را عینا پیش چشم خواننده میگذارد و نشان میدهد بشر همه چیز را برهم زده است. این ویرانی و به گند کشیدن صرفا محدود به دوران مدرن نشده، بلکه در طول تاریخ بررسی شده است.
1,750,000
پیدایش انسان | یوزف رایش هلف | سلامت رنجبر | نشر آگه
یوزف اچ رایشهلف جانورشناس و زیستشناس تکاملی آلمانی، در کتاب پیدایش انسان این پرسش را مطرح میکند که ما چهجور انسانی هستیم؟ اهل کجا هستیم و کجا میرویم؟ آیا ما به طبیعت تعلق داریم یا بالاتر از آن هستیم؟ و چه چیزی باعث میشود ما یک نژاد بشری باشیم، حتی اگر چنین زبانها، آیینها و آداب و رسوم مختلفی داشته باشیم؟ بر اساس تجربیات روزمره که همهٔ ما داریم، یوزف اچ. رایشهلف ما را در تاریخ انسان و طبیعت راهنمایی میکند. با این کار، او دانش پایهای از زیست شناسی را با یافتههای شگفت انگیز آخرین تحقیقات به روشی قابل درک ترکیب میکند. و او به آینده مینگرد که در آن فن آوریهای جدید به طور فزایندهای مردم را به یکدیگر متصل میکنند. بنابراین مهمتر از هر زمان دیگری است که بدانیم چگونه چیزهای جدید در تکامل بوجود میآیند و غالب میشوند.
3,950,000
کتاب نبرد من | آدولف هیتلر | مهدی افشار | نشر کتاب پارسه
کتاب نبرد من زندگینامهٔ خودنوشت رهبر حزب نازی آدولف هیتلر است که در سال ۱۹۲۵ منتشر شد. کتاب پس از انتشار چندان پرفروش نشد اما پس از بهقدرت رسیدن هیتلر در سال 1933 تبدیل به پرفروشترین کتابِ آلمان شد. پس از مرگ هیتلر حق چاپ این کتاب به دولت ایالتی باواریا منتقل شد و این دولت جلوی کپی یا چاپ کتاب در آلمان را گرفت. در سال 2016 پس از انقضای حق چاپ، این کتاب برای اولینبار از سال 1945 در آلمان مجدداً به چاپ رسید که باعث بحث عمومی و واکنشهای متفاوت گروههای یهودی شد. هیتلر در این کتاب جنجالی ایدئولوژی و دیدگاههای نازیسم را به تصویر میکشد. مطالعهٔ این کتاب ما را با ریشههای تفکرات افراطی و تبعیضآمیز هیتلر آشنا میکند. این کتاب مانند یک سند تاریخی، اطلاعات زیادی دربارهٔ سیاستها و اهداف رژیم نازی ارائه میدهد و مطالعهٔ آن میتواند به درک عمیقتری از تاریخ و پیامدهای مخرب ایدئولوژیهای افراطی منجر شود.
برای آشنایی بیشتر با کتاب نبرد من میتوانید مطلب دیگر ما با عنوان کتاب نبرد من؛ زندگی مخوفترین دیکتاتور تاریخ را بخوانید.
5,500,000
چنگها چگونه ما را تغییر دادند | مارگارت مک میلان | سودابه قیصری | نشر کتاب پارسه
کتاب جنگها چگونه ما را تغییر دادند اثر مارگارت مکمیلان تاریخنگار و استاد دانشگاه کانادایی است که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد. او در این کتاب به بررسی این موضوع میپردازد که جنگ چیست و چرا درمیگیرد و چه تأثیراتی بر جوامع بشری میگذارد؟ مارگارت مکمیلان در این کتاب میکوشد با پرداختن به جنبههای گوناگون پدیدۀ شوم و مرگبار جنگ، این پدیده را تا جای ممکن قابل درک و از آن رازگشایی کند و نه با نگاهی احساسی، بلکه با دیدی واقعبینانه، به جوانب و تأثیرات گوناگون جنگ بنگرد. کتاب جنگها چگونه ما را تغییر دادند؟ تأملی درباب جنگ و کندوکاوی در دنیای رازآلود آن است.
4,980,000
کتاب سرگذشت انسان (خاستگاههای ثروت و نابرابری) | اُدد گلر | علیرضا شعیفی نسب | نشر ترجمان علوم انسانی
سرگذشت انسان (خاستگاههای ثروت و نابرابری) اثر اُدِد گلر اقتصاددان و متفکر مشهور جهان است که در سال 2022 منتشر شد. این کتاب سفری جذاب از طلوع انسان تا به امروز است و نویسنده در این کتاب راهحلی جذاب برای دو راز بزرگ بشریت و گزارشی واحد از توسعهٔ استانداردهای زندگی در طول تاریخ بشر ارائه کرده است. گلر در کتاب سرگذشت انسان نشان میدهد که چطور برابر جنسیتی، سرمایهگذاری در آموزش و متعادل کردن تنوع با انسجام اجتماعی، نهتنها کلیدهای اصلی رشد گونهٔ ما هستند، بلکه باعث بقایمان نیز میشوند. سرگذشت انسان، شرحی کاملاً درخشان و جامع از تکامل تمدن بشری است. گلر بهطرز جالبی رشتههای تاریخ اقتصاد جهانی و فناوری، جمعیتشناسی، فرهنگ، تجارت، استعمار، جغرافیا و نهادها را در هم بافته است تا نقشهای ملیلهدوزیشده و غنی از دنیای مدرن را پیش رویمان بشکافد. نویسنده در این کتاب چشماندازی فوقالعاده روشن از پیشرفت، گذشته و آینده ارائه کرده است و به خوانندگان نشان میدهد چطور میتوان با چالشهای بزرگ امروز مانند تغییرات آبوهوا و نابرابری فاجعهبار ثروت مقابله کرد.
1,980,000
تاریخ چگونه بر زندگی امروز ما تأثیر میگذارد؟
رویدادهای گذشته خانوادهها و گروههای بسیاری را آواره کرده، ساختار مناطق را تغییر داده و اغلب باعث تنش شده است. چنین رویدادهایی همچنین سیستمهای دولتی را ایجاد کردهاند که نسلها بعد از شروعشان دوام آوردهاند و به زندگی ما رسیدهاند و همهٔ اینها روی هر فرد زندهٔ امروزی تأثیر میگذارد. مثلاً رکود بزرگ را در نظر بگیرید که یکی از سختترین اما تأثیرگذارترین دورههای تاریخ آمریکا بود. بحران اقتصادی تقریباً ۱۵ میلیون نفر را بیکار و خانوادههای بسیاری را بیخانمان کرد و احساس امنیت را از آنها ربود و حتی بسیاری از این افراد تا پایان عمر خود احساس ناامنی خواهند کرد.
دولت باید یاد میگرفت چگونه کمک کند. این تلاش منجر به توسعهی برنامههای مختلفی مانند بیمههای تآمین اجتماعی، برنامههای امداد و تأمین بودجه برای رفع بیکاری در ایالات متحده شد و این تغییرات همچنان ادامه دارد تا زندگی میلیونها آمریکایی امنتر شود. جامعهٔ امروزی از صدها و هزاران اقدام از این قبیل سرچشمه میگیرد و میتوان از تاریخهای مختلف درس گرفت. هر چه بیشتر در مورد اتفاقات گذشته بیاموزیم، زندگی واقعی را نیز بهتر درک خواهیم کرد.
• تاریخ به ما کمک میکند خودمان و دنیای اطرافمان را بشناسیم.
• مطالعهٔ تاریخ درک ما از جهان، تنوع فرهنگی و پویاییهای اجتماعی را افزایش میدهد.
• از طریق تاریخ میتوانیم ببینیم که رویدادهای گذشته چگونه بر زمان حال تأثیر گذاشتهاند و تصمیمات آگاهانهتری بگیریم.
• تاریخ به ما نحوهٔ عملکرد جنبههای مختلف جامعه مانند فناوری و سیستمهای دولتی را نشان میدهد.
• درسهای تاریخ شامل علل پیشرفت و شکست جوامع، دلایل جنگها و بهبود جامعه توسط مردم میشود.
• تاریخ به ما نشان میدهد که وقایع گذشته چگونه حال و آینده را شکل دادهاند.
• مطالعهٔ تاریخ به ما در درک تغییرات و تحلیل گذارهای تاریخی کمک میکند.
• از اشتباهات گذشته میتوانیم درس بگیریم و به شهروندانی آگاهتر تبدیل شویم.
• تجربهٔ همهگیریها به ما نشان میدهد که چگونه گذشتگان با مشکلات مشابه مقابله کردهاند.
• رویدادهای گذشته بر زندگی امروز ما تأثیر گذاشته و سیستمهای دولتی ایجاد کردهاند.
بنابراین مطالعهٔ تاریخ یک ضرورت برای تمام افراد در تمام سنین است، چون به ما کمک میکند خودمان و دنیای اطرافمان را بهتر بشناسم و با درک وقایع گذشته بتوانیم تصمیمهای آگاهانهتری بگیریم. تاریخ به ما کمک میکند تا فرهنگها و تمدنهای مختلف را بهتر درک کنیم و با دیدگاههای گوناگون آشنا شویم. همچنین تاریخ باعث تقویت هویت ملی و فرهنگی ما میشود و ما را با ریشههایمان آشنا میکند.
شما با کدام کتاب مطالعهٔ تاریخ را شروع کردهاید؟ تاکنون چند کتاب تاریخی خواندهاید؟ آیا به نظرتان این کتابها توانستهاند دیدگاه شما را به زندگی تغییر دهند؟