معجزۀ قصه‌گویی پیش از خواب برای کودکان 

تاثیر قصه‌گویی پیش از خواب برای کودکان در نتیجۀ چندین تحقیق گسترده حاکی از این است که تمرکز و یادگیری در طول روز بعد را هم در کودکان افزایش می‌دهد. انجمن روانشناسی کودک بریتانیا سال ۲۰۲۱ طی یک مطالعۀ گسترده روی یازده هزار کودک زیر ۱۰ سال اعلام کرد که دو نکتۀ حیاتی در افزایش تمرکز و یادگیری کودکان به دست آورده است. به گفتۀ دکتر آماندا ساکر، رییس انجمن روانشناسی کودکان بریتانیا وابسته به وزارت بهداشت، تنظیم ساعت خواب کودکان و تمرکز پیش از خواب از طریق شنیدن قصه با صدای والدین سبب می‌شود کودکانی با این برنامه، در طول روز بعد در یادگیری حساب و خواندن توانایی بیشتری داشته باشند.

طی این تحقیق مشخص شد سی درصد از این کودکان بهرۀ هوشی بالاتری نسبت به بقیۀ شرکت‌کنندگان دارند و از این میان ۲۳/۹ درصد از کودکان با بهرۀ هوشی بالاتر پیش از ساعت نه می‌خوابیدند و بیشتر شب‌های هفته یکی از والدینشان برای آنها کتاب می‌خواند. بر این اساس ساعت متغیر خواب یا تماشای ویدئو پیش از خواب یا در رختخواب از جمله فاکتورهای آسیب‌زا در میان این یازده هزار کودک تشخیص داده شده بود.

خواندن کتاب پیش از خواب علاوه بر اثرگذاری در خواب عمیق‌تر و راحت‌تر، یکی از زمان‌هایی است که سبب می‌شود کودک در حین شنیدن قصه یا بعد از آن با تمرکز و احساس امنیت بیشتری دربارۀ احساساتش با والدین خود صحبت کند. چرا که در طول روز اغلب کودکان مشغول بازی و فعالیت هستند و فرصت چندانی برای بروز احساسات یا حتی تمرکزی برای این کار ندارند. دکتر آماندا ساکر می‌گوید: «حضور در رختخواب در حالی که یکی از والدین با کتابی در دست کودک را برای مراسم پیش از خواب همراهی می‌کند نه تنها به کودک احساس امنیت و آرامش می‌دهد، بلکه سبب می‌شود او بدون هیچ سانسوری از احساساتش، ترس‌ها یا حتی خیالبافی‌هایش صحبت کند.»

چرا قصه‌خوانی پیش از خواب برای کودکان ضروری است؟

بالا بردن قدرت تخیل:
کودک به دلیل آرامشی که در رختخواب دارد، حتی با وجود بالا و پایین پریدن‌های پیش از خواب با تمرکز بیشتری به داستانی که می‌شنود، گوش می‌دهد. آرامش و نور کم اتاق و حضور والدین سبب می‌شود او در چنین محیطی به قدرت تخیلش اجازۀ بروز و ظهور بدهد. پرورش قدرت تخیل نیز یکی از عواملی است که شکوفایی آن سبب می‌شود کودک در آینده بتواند برای مسائل پیش‌رویش راه‌حل‌هایی سودمند بیابد و قدرت بررسی همه‌جانبۀ مسائل را پیدا کند. او می‌تواند در فضای قصه‌گویی پیش از خواب و در لحظات میان خواب و بیداری خود را به جای شخصیت اصلی داستانی که می‌شنود، بگذارد و با فکر و خیالی شیرین آخرین لحظه‌های یک روز را به پایان برساند. 


شناخت ترس‌های کودک:
فرصت قصه‌گویی پیش از خواب به والدین اجازه می‌دهد که به زودی به علاقمندی‌ها، سلیقه و ترس‌های کودکشان پی ببرند. برای مثال ممکن است کودک از شنیدن داستانی که در آن قهرمان داستان در فضایی تاریک به سر می‌برد، احساس نگرانی بکند، و در حین شنیدن این داستان این مساله را برای والدینش بازگو کند و به این ترتیب می‌توان در شب‌های بعد از خلال یک قصۀ دیگر به حل و فصل این ترس‌ها و ابهامات پرداخت. 


برای کودکت خاطره بساز:
تقریبا همۀ ما از کودکی تصویرهایی فراموش‌نشدنی در ذهن داریم، تصویرهایی به شکل خاطره از بودن در کنار والدین در ذهن‌مان مانده است. اگر می‌خواهید برای کودکتان تصویرهایی به یاد ماندنی از نهاد خانواده بسازید، بهترین زمان چند دقیقه قبل از خواب است، کنار کودکتان دراز بکشید و از کتابی که پیش‌تر با هم انتخاب کرده‌اید چند صفحه برایش بخوانید. مطمئن باشید این تصویر برای همیشه در ذهن او قاب می‌شود، فرزند شما در بزرگسالی بهترین تصویرها را از لحظه‌های پیش از خواب به یادگار خواهد داشت. 

 

تربیت یک عادت برای سبک زندگی بزرگسالی

یکی از بهترین زمان‌ها برای داشتن عادت مطالعۀ روزانه تعیین کردن ساعتی مشخص برای کتابخوانی است. 

به این ترتیب با قصۀ شب، کتاب خواندن پیش از خواب می‌تواند در تربیت و آداب زندگی کودک گنجانده شود، عادتی که تبدیل به سبک زندگی کودک شما می‌شود. در واقع والدین آینۀ تمام‌نمایی برای کودکان هستند، وقتی کودک ببیند که والدینش هر شب پیش از خواب برای او کتاب می‌خوانند و برایش قصه می‌گویند، بعدها خودش هم این عمل را به عنوان آیین پیش از خواب در سبک زندگی‌اش می‌گنجاند. 

نکته‌های کلیدی تاثیر کتابخوانی برای کودکان:

* قصه‌های کودکانه پیش از خواب ذهن کودک را آرام می‌کند.
* داستان‌گویی پیش از خواب برای کودکان، می‌تواند فرصتی برای آشنایی با افسانه‌‌های کهن ایرانی و آداب و رسوم باشد.
* خواندن داستان کودکان پیش از خواب برای فرزند، صمیمیت به یادماندنی و ماندگاری میان کودک و والدین ایجاد می‌کند. 
* می‌توان از دل داستان‌های کودکانه پیش از خواب، قوانین و آداب اجتماعی را به کودک آموزش داد.
* داستان‌خوانی پیش از خواب برای کودکان فرصتی است برای یادآوری حمایت والدین از فرزندشان.
* داستان‌های کودکانه برای خواب می‌تواند دایرۀ لغات کودکان را گسترش بدهد و مهارت‌های زبانی او را بالا ببرد.
* به دلیل هیجان‌زده نبودن کودک پیش از خواب، مغز از سرعت یادگیری بیشتری برخوردار است و داستان پیش از خواب در یاد کودک می‌ماند.

پیشنهادهایی برای بهترین داستان‌ها برای خواب کودکان: 

 

365 قصه شب از حیوانات

در این کتاب داستان‌های ساده و به یاد ماندنی برای کودکان زیر هشت سال آمده‌اند، داستان‌هایی که قهرمان‌های آنها حیوانات هستند. در هر یک از داستان‌های این مجموعه با محوریت حیوانات ماجراهای جالبی رخ می‌دهد که کودک را به فکر وامی‌دارد. داستان‌های مجموعۀ 365 قصۀ شب از حیوانات برگرفته از قصه‌ها و مثل‌های قدیمی فارسی است. داستان‌هایی که ریشه در افسانه‌های شفاهی و قصه‌های مادربزرگ‌ها دارد. 

30 قصه 30 شب

سی شب و سی قصه یک مجموعۀ دوازده جلدی است که در هر کدام از جلدهای این مجموعه چندین داستان کوتاه منتشر شده. داستان‌هایی که هر یک را می‌توان در طول یک شب و پیش از خواب برای کودک خواند. علاوه بر این داستان‌های این مجموعه برای تمرین روانخوانی کودکان شش تا هشت سال و دانش‌آموزان سال‌های اول دبستان نیز مناسب است. 

شصت افسانه خواندنی ایرانی 

محتوای رنگارنگ و داستان‌های متنوع و خیال‌انگیز این مجموعه ترکیبی دل‌انگیز برای کودکان ساخته است. شصت داستان قدیمی ایرانی که پیشینه‌ای چند هزار ساله دارد و نسل‌هایی از ایرانیان پی‌درپی و سینه‌به‌سینه آنها را شنیده‌اند و حالا این داستان‌ها با ویرایشی امروزی و تصاویری جذاب منتشر شده است. 

افسانه‌های ایرانی برای کودکان ایرانی 

مجموعۀ هفده جلدی افسانه‌های ایرانی برای کودکان ایرانی حاصل سال‌ها تحقیق و پژوهش محمدرضا شمس است. شمس در هر یک از جلدهای این مجموعه 9 افسانه را گنجانده است و این افسانه‌ها دسته‎بندی شده‌اند و با تم‌های مشخصی کنار هم آمده‌اند و تصویرگری‌های رنگی و زیبایی نیز این داستان‌ها را آراسته است. 

قصه‌های برادران گریم 

افسانه‌هایی که دو برادر گریم به نام‌های یاکوب گریم و ویلهلم گریم جمع‌آوری کرده‌اند. افسانه‌های آلمانی و اروپایی که این دو برادر جمع‌آوری کرده‌اند شامل بیش از 80 داستان و افسانه‌ی قدیمی است که به زبان‌های گوناگون ترجمه شده‌اند. قصه‌های پریان و داستان‌های خیال‌پردازانه‌ای همچون سفیدبرفی و سیندرلا و شنل قرمزی و هانسل و گرتل از مشهورترین داستان‌هایی است که برادران گریم جمع‌آوری و ماندگار کرده‌اند. 

قدرت جهانی شش مرد

سربازی قصد می‎‌کند که در دنیا سفر کند و شگفتی‌‎های آن را ببیند. در این مسیر، با پنج مرد دیگر مواجه می‌‎شود که هرکدامشان قدرتی عجیب و منحصر به فرد دارند؛ یکی به سرعت باد ‌می‌دود، دیگری با نفس خود آسیاب‌های بادی را به حرکت درمی‌آورد و آن یکی، با تکان دادن کلاهش می‎تواند سرمای شدیدی ایجاد کند. آن‎‌ها به دربار می‌‎روند و قراری عجیب با پادشاه می‎‌گذارند. قراری که باید با همکاری هر شش نفرشان انجام شود تا بتوانند زنده بمانند.

افسانه‌های ایتالیایی 

ایتالو کالوینو نویسندۀ سرشناس ایتالیایی سال‌ها در روستاهای ایتالیایی گشت و پای قصۀ مادربزرگ‌ها نشست و مجموعه‌ای مشتمل بر 200 افسانه را جمع‌آوری کرد. افسانه‌هایی از شاهان و پریان و حیوانات و دخترکان شجاع که همگی به عنوان بخشی از تاریخ شفاهی مشترک ملل جهان ریشه‌های آشنایی دارند. حالا این مجموعه با تصویرگری‌های امروزی و رنگارنگی در سه جلد برای کودکان شش تا ده سال منتشر شده است. 

افسانه‌های این‌ور آب و آن‌ور آب (مجموعه دو جلدی قابدار) 

افسانه‎های آن‌ور آب روایتی تازه از افسانه‌های ملت‎های دیگر است. زبان روان و گاه شوخ و بازیگوش راوی به این افسانه‌ها حال و هوایی تازه داده و آن‌ها را برای مخاطب خواندنی‌تر کرده است. در این مجموعه افسانه‌هایی از سرزمین‌های دور گرد هم آمده‌اند، افسانه‌هایی که بیش از هر چیز به قصهۀ مهر و محبت و روابط انسانی می‌پردازند. 

این افسانه‌ها که از قوم‌ها و کشورهای گوناگون انتخاب شده‌اند در کنار افسانه‌های این‌ور آب مجموعه‌ای مشتمل بر سیصد و پنجاه و دو افسانه شده است، افسانه‌هایی از اقلیم‌های گوناگون، اما با ریشه‌های مشترک که می‌تواند به اندازۀ یک سال برای کتاب‌خوانی شب هنگام و قصۀ شب شما و کودکتان را سرگرم کند.