اگر اصطلاح «روانشناسی مثبت‌گرا» را زیاد شنیده‌اید اما مطمئن نیستید که به چه معناست، جای درستی آمده‌اید! روانشناسی مثبت‌گرا یکی از جدیدترین شاخه‌های علم روانشناسی است. این حوزهٔ خاص از روانشناسی بر چگونگی کمک به پیشرفت انسان و داشتن زندگی سالم و شاد متمرکز است. درحالی‌که بسیاری از شاخه‌های دیگر روانشناسی تمایل دارند بر اختلال عملکرد و رفتار غیرعادی تمرکز کنند، روانشناسی مثبت‌گرا بر کمک به افراد برای نه‌تنها شادبودن تمرکز کرده است بلکه به افراد کمک می‌کند معنا و رضایت واقعی را در زندگی بیابند.
برای درک روانشناسی مثبت‌گرا، ضروری است که بیشتر در مورد نظریه‌ها، کاربرد و تاریخچهٔ اصلی آن بدانید. همچنین در ادامه می‌خوانید:
• روانشناسی مثبت‌گرا چیست؟
• مارتین سلیگمن، بنیان‌گذار روانشناسی مثبت‌گرا
• کاربرد روانشناسی مثبت‌گرا
• کتاب‌هایی در زمینۀ رواشناسی مثبت‌گرا
روانشناسی مثبت‌گرا چیست؟
روانشناسی مثبت‌گرا شاخه‌ای جدید در علم روانشناسی است. گرچه پژوهش‌های مربوط به روانشناسی مثبت‌گرا از دهه‌ها قبل آغاز شده بود اما پرفسور مارتین سلیگمن، رئيس وقتِ انجمن رواشناسی آمریکا در سال 2000 این شاخه را به‌صورت رسمی بنیان نهاد. در این سال انجمن روانشناسی آمریکا یک شماره از مجلهٔ «آمریکن سایکولوژیست» را به این موضوع اختصاص داد که به «شمارهٔ هزاره» معروف شد و بدین ترتیب روانشناسی مثبت‌گرا به دنیا معرفی شد.
بعدها کریستوفر پترسون، نویسندهٔ فقید کتاب «مقدمات روانشناسی مثبت» و استاد دانشگاه میشیگان، در مقاله‌ای که در سال 2008 در مجلهٔ «سایکولوژی تودِی» منتشر کرد توضیح داد که روانشناسی مثبت‌گرا برای «تکمیل و گسترش روانشناسی مسئله‌محوری طراحی شده است که برای دهه‌ها ذهن همه را به خودش مشغول کرده بود.»
روانشناسی مثبت‌گرا بر نقاط قوت و رفتارهای شخصیتی‌ای متمرکز است که به افراد این امکان را می‌دهد تا زندگی‌ای معنادار و هدفمند بسازند و به سمت شکوفایی حرکت کنند. نظریه‌پردازان و محققان این شاخه، به دنبال شناسایی عناصر یک زندگی خوب بوده‌اند و بدین ترتیب شیوه‌هایی را برای بهبود رضایت و رفاه زندگی پیشنهاد کرده‌اند.
اغلب روانشناسی مثبت‌گرا در سه سطح مختلف شناخته می‌شود:
سطح ذهنی
این سطح بر احساس شادی، رفاه و خوش‌بینی تمرکز می‌کند و این‌که چگونه این احساسات تجربهٔ روزانهٔ شما را تغییر می‌دهند.
سطح فردی
این سطح ترکیبی از احساسات در سطح ذهنی است و فضایلی مانند بخش، عشق و شجاعت را در برمی‌گیرد.
سطح گروهی
این سطح تعامل مثبت شما با جامعه است و فضایلی مانند نوع‌دوستی و مسئولیت‌های اجتماعی را دربرمی‌گیرد و پیوندهای اجتماعی را تقویت می‌کند.
مارتین سلیگمن، بنیان‌گذار روانشناسی مثبت‌گرا
مارتین سلیگمن محققی با تجربهٔ وسیع در رشتۀ روانشناسی است. تحقیقات او در دهه‌های 1960 و 1970 پایه و اساس نظریهٔ روان‌شناختی معروف «درماندگی آموخته‌شده» را ایجاد کرد. این نظریه که دهه‌ها تحقیق و پژوهش پشت آن است، توضیح می‌دهد که چگونه انسان‌ها و حیوانات می‌توانند درماندگی را بیاموزند و حس کنند کنترل آنچه را برایشان اتفاق می‌افتد از دست داده‌اند.
سلیگمن این پدیده را با افسردگی مرتبط دانست و خاطر نشان کرد که بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی نیز احساس درماندگی می‌کنند. تحقیقات او در مورد این موضوع الهام‌بخش بسیاری از محققان و بسیاری از درمان‌های افسردگی و همچنین کشف راهبردهایی برای پیشگیری از افسردگی بود. با این‌که نظریهٔ سلیگمن به‌قدر کافی تأثیرگذار بود اما او می‌دانست که چیزهای بیشتری را برای ارائه به جامعهٔ روانشناسی دارد.
او که از توجه بیش از حد روانشناسی بر موارد منفی، درد، تروما و بیماری‌های روانی ناامید شده بود، با خود فکر کرد که می‌تواند بیشتر بر روی موارد مثبت و الهام‌بخش تمرکز کند. او پس از آن‌که با «درماندگی آموخته‌شده» نامی برای خود دست‌وپا کرد، توجهٔ خود را به سایر صفات، ویژگی‌ها و به‌طور کلی دیدگاه‌های قابل آموختن معطوف کرد. او آنچه را که در تاب‌آوری به دنبالش بود یافت و آن را «خوش‌بینی آموخته‌شده» نام نهاد.
2,300,000
کاربرد روانشناسی مثبت‌گرا
روانشناسی مثبت‌گرا می‌تواند کاربردهای زیادی در زندگی فردی و اجتماعی و زمینه‌هایی مانند آموزش، درمان، خودیاری، مدیریت استرس و حل مسائل مختلف داشته باشد. استفاده از راهبردهای روانشناسی مثبت‌گرا به معلمان، مربیان، درمانگران و کارفرمایان کمک می‌کند به دیگران انگیزه دهند و به افراد کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف خود را درک کنند و نقاط قوت خود را توسعه دهند. روانشناسی مثبت‌گرا بیشتر بر موضوعات زیر متمرکز است:
• نقاط قوت و شخصیت
• تجربه
• رضایت شخصی
• حق‌شناسی
• شادی/لذت
• درماندگی
• امید
• ذهن‌آگاهی
• خوش‌بینی
• مثبت‌اندیشی
• تاب‌آوری
یافته‌های روانشناسی مثبت‌گرا بسیار قابل توجه است. مثلاً محققان این شاخه دریافته‌اند که پول لزوماً رفاه نمی‌آورد اما خرج کردن پول برای دیگران می‌تواند افراد را شادتر کند. همچنین آن‌ها دریافتند که شادی تحت‌تأثیر ژنتیک است و مردمی که به‌طور کلی خوشحال هستند می‌توانند با ایجاد خوش‌بینی، قدردانی و نوع‌دوستی شادتر باشند.
کتاب‌هایی در زمینهٔ روانشناسی مثبت‌گرا
کتاب روان‌درمانی مثبت‌گرا
روان درمانی مثبت‌گرا یک رویکرد درمانی جدید است که مبتنی بر کارهای سلیگمن، میهالی، لوپز، اسنایدر و طیب رشید رشد یافته و به عنوان جدیدترین رویکرد درمانی معرفی شده است. طیب رشید و مارتین سلیگمن در بخش اول کتابِ روان‌درمانی مثبت‌گرا، چارچوب نظری روان درمانی مثبت‌گرا و مفاهیم بنیادی این رویکرد را تبیین و معرفی کرده‌اند و به توانمندی‌های بیست وچهارگانهٔ آن اشاره می‌کنند. این بخش همچنین دربرگیرندهٔ تمرین‌ها، فرایندها و مکانیزم‌های تغییر است. بخش دوم این کتاب شامل پانزده جلسهٔ درمانی گام به گام همراه با مفاهیم اصلی، رهنمودها، مهارت‌ها و کاربرگ‌های جلسهٔ درمانی است که طیب رشید و مارتین سلیگمن آن را به نثری روان به نگارش درآورده‌اند.3,200,000
کتاب مثبت‌اندیشی و مثبت‌گرایی کاربردی
مثبت‌گرایی معمولاً به معنای داشتن دیدی مثبت و نگرشی شادمانه به زندگی و ارتباط مثبت داشتن با دیگران است. سوزان کوئیلیام در کتاب مثبت‌اندیشی و مثبت‌گرایی کاربردی به خواننده می‌آموزد كه چگونه تفكر مثبتی پیشه كند و خوش‌بینی را در خود به وجود آورد تا به یک زندگی پرنشاط دست یابد. محتوای كتاب و به خصوص توصیه‌هایی كه در كتاب به همراه عكس و تصویرهای جذاب آورده شده، به خواننده امكان می‌دهد تا با استفاده از حداكثر جنبه‌های بصری، الگوی تفكر خود را بسنجد و آن را مورد بررسی قرار بدهد تا به تغییر افكار منفی در خود اقدام كند. توصیه‌های عملی و تخصصی كتاب، این توانایی را به خوانندگان می‌دهد تا هم در زندگی شخصی و روابط اجتماعی و هم در موقعیت‌های شغلی و حرفه‌ای، به شكلی مثبت تفكر كرده و عمل كنند.1,200,000
کتاب مثبت‌اندیشی سمی
هر روز چقدر تحت فشار قرار گرفته‌اید که مثبت باشید و با خودتان جملات مثبت را تکرار کنید؟ و چقدر شنیده‌اید که مثبت‌اندیشی کلید رسیدن به شادی است؟ امروزه حتی وقتی با بیماری، فقدان، جدایی و سایر مشکلات روبه‌رو می‌شویم اطرافیان مجبورمان می‌کنند تا مثبت باشیم اما اگر این همه مثبت‌اندیشی مؤثر باشد پس چرا همهٔ ما معمولاً احساس افسردگی و اضطراب داریم؟ البته مثبت‌اندیشی ارزشمند است و بسیار برای سلامت روان مفید است اما ویتنی گودمن درمانگر مشهور در کتاب مثبت‌اندیشی سمی به شما نشان می‌دهد که چطور ممکن است مثبت‌اندیشی افراطی به ضرر شما و زندگی‌تان تمام شود. در این کتاب گودمن آخرین تحقیقاتش را همراه با مثال‌های روزمره و داستان‌هایی از مراجعان خود تلفیق کرده و نشان می‌دهد که مثبت اندیشی سمی چقدر برای ما و روابطمان مضر است و راه‌های ساده‌ای را برای تجربه کردن و کار بر روی احساسات دشوار ارائه می‌دهد.1,490,000
کتاب قدرت مثبت‌اندیشی
نورمن وینسنت پیل، نویسندهٔ آمریکایی، بیشتر به دلیل رواج دادن مفهوم تفکر مثبت، به ویژه از طریق کتاب پرفروشش قدرت تفکر مثبت شناخته می‌شود. او در کتاب پرفروش بعدی‌اش با عنوان قدرت مثبت‌اندیشی که تنها با هدف کمک به خواننده برای دستیابی به زندگی شاد، رضایت‌بخش و ارزشمند نوشته شده است، قدرت ایمان در عمل را نشان می‌دهد. با تکنیک‌های عملی این کتاب میتوانید به زندگی خود انرژی ببخشید و همچنین یاد خواهید گرفت که چطور میتوانید در هر کاری که انجام می‌دهید به خود ایمان داشته باشید. با مطالعۀ این کتاب قدرت رسیدن به اهداف‌تان را پیدا خواهید کرد، یاد می‌گیرید که چگونه نگرانی‌های خود را کنار بگذارید، روابطتان را بهبود ببخشید و در نهایت به آرامش برسید.
3,500,000
کتاب طریقت
چرا دورهٔ فلسفۀ چین باستان یکی از محبوب‌ترین دوره‌ها در هاروارد است؟ آموزه‌های فیلسوفان چین باستان ما را وا می‌دارند بسیاری از باورهای قطعی‌مان را زیر سؤال ببریم. ایده‌های این فلاسفه در مورد شیوۀ برخورد انسان‌ها با جهان (روش ارتباط با یکدیگر، تصمیم‌گیری، کنار آمدن با فراز و فرود زندگی، تلاش برای تأثیرگذاری بر دیگران، و تمشیت امور زندگی) امروز همان‌قدر مناسبت دارند که دوهزار سال پیش داشتند. در واقع امروز مناسبت‌شان بیش از هر موقع دیگر است. مایکل پیوئت و کریستین گراس لو در بخشی از کتاب از دریچۀ آموزه‌های فیلسوفان چین باستان به مفهوم مثبت اندیشی پرداخته‌اند. نویسندگان این کتاب ذهن شما را باز می‌کنند و به شما می‌گویند چطور میتوانید یک زندگی خوب داشته باشید. آن‌ها همچنین در این کتاب به شما نشان می‌دهند که چطور میتوانید در مورد موقعیت‌های مختلف زندگی هم با قلب و هم با ذهن‌تان پیش بروید.1,350,000
روانشناسی مثبت‌گرا می‌تواند به‌طرز عمیقی زندگی شما را بهبود ببخشد. آیا شما شخصا تجربه‌ای در این زمینه داشته‌اید؟ چه انتقادهایی را به روانشناسی مثبت‌گرا وارد می‌دانید و از نظر شما نقاط قوت این شاخه از روانشناسی چیست؟ نظرتان را با ما در میان بگذارید.
