مانگا نوعی کتاب کمیک و رمان گرافیکی محسوب می‌شود که منشأ آن کشور ژاپن است. کلمهٔ مانگا از دو کلمهٔ ژاپنی گرفته شده است: بخش اول آن که در زبان ژاپنی به معنای «هوس‌انگیز یا بداهه» است و بخش دوم آن که به معنای «تصاویر» ترجمه می‌شود. در ژاپن اصطلاح مانگا هم به کمیک‌ها و هم به کارتون‌های این دسته اشاره دارد. گرچه در خارج از ژاپن، به‌طور گسترده‌ای به کمیک‌هایی اشاره دارد که از همان ابتدا در ژاپن منتشر شده‌اند.

داستان‌های مانگا معمولاً به صورت سیاه و سفید نوشته و چاپ می‌شوند و پردازش حجم محتوای آن بدین ترتیب برای خوانندگان آسان‌تر می‌شود؛ بااین‌حال برخی از نسخه‌های ویژهٔ مانگاها نیز به صورت تمام رنگی چاپ می‌شوند.

مانگا معمولاً در فصل‌هایی به صورت هفتگی یا ماهانه منتشر می‌شود و سپس به صورت سریالی در مجله‌های بزرگ‌تر مانگا منتشر می‌شوند. در مجموع، این فصل‌های مانگا با عنوان مجلدهای «تانکوبون» منتشر می‌شوند و به صورت کتاب‌هایی با جلد کاغذی در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرند که این تانکوبون‌ها را می‌توانید از کتابفروشی‌ها یا فروشگاه‌های مانگا بخرید. 

مانگا ارتباط نزدیک با فرهنگ و جامعهٔ ژاپن دارد و طیف گسترده‌ای از موضوعات مانند داستان‌های عاشقانه، ورزشی، علمی‌تخیلی، فانتزی، ترسناک و غیره را پوشش می‌دهد. هدف مانگا در درجهٔ اول مخاطبان ژاپنی بود؛ بااین‌وجود به دلیل سبک هنری منحصربه‌فرد و داستان‌های جذابش در کشورهای غربی نیز بسیار محبوب شد و به تکامل خود ادامه داد و امروزه مضامین و ایده‌های جدیدی را ارائه می‌دهد و به خوانندگان سراسر دنیا اجازه می‌دهد تا جنبه‌های مختلف فرهنگ ژاپنی را کشف کنند.

تاریخچهٔ مختصر مانگا

مانگا تاریخی طولانی و غنی دارد و شواهدی از شکل‌‌گیری آن است که به طومارهای قرن ۱۲ و ۱۳ بازمی‌گردد. در دورهٔ «اِدو (۱۸۶۷- ۱۶۰۳) توبا ایهون منتشر شد و مفهوم مانگا با انتشار آن شکل گرفت. اصطلاح مانگا در اواخر قرن هجدهم با انتشار آثاری مانند کتاب مصور Santō Kyōden رواج یافت. در اوایل قرن نوزدهم دو کتاب مانگا با نام‌های «هیاکجو» و «هوکوسای آیکاوا مینوا» منتشر شدند که نقاشی‌های متنوعی از کتاب‌های طراحی «اوکی‌یوئه» هنرمند مشهور هوکوسای که بین سال‌های ۱۷۶۰ تا ۱۸۴۹ زندگی می‌کرد را نشان می‌دادند. 

هنگامی که اثر راکوتن کیتازاوا در سال ۱۸۷۶ منتشر شد، مانگا به‌طور گسترده‌ای به شهرت رسید. پس از جنگ جهانی دوم و زمانی که ژاپن نفوذ بیشتری بر ایالات متحده پیدا کرد، جامعهٔ آن نیز خلاقیت هنری فزاینده‌ای را تجربه و شروع به رشد کرد. آثاری مانند «آسترو بوی» در این دوران شکل گرفتند که عناصر سنتی مانگا را با مضامین غربی مانند داستان‌های علمی‌تخیلی ترکیب کردند. بعدها به دلیل ادغام این داستان در مجموعه انیمیشن‌های مختلف مانگا طرفداران جهانی پیدا کرد. 

تمام این آثار بودند که مردم دنیا را با فرهنگ ژاپن آشنا کردند و بسیاری از خوانندگان غیرژاپنی را به طرفداری از مانگا سوق دادند. امروزه مانگا به یک پدیدهٔ جهانی تبدیل شده است و نشریات چاپی و مانگای دیجیتال در سراسر جهان در دسترس قرار دارند. اکنون ده‌ها سریال انیمه‌ای براساس مانگاهای محبوب مانند حمله به تایتان، ناروتو و وان‌پیس مخاطبان زیادی در سراسر جهان دارند و بازی‌های ویدیویی متنوعی نیز براساس مانگاهای محبوب ساخته شده‌اند.

دسته‌بندی‌های متنوع مانگا

مانگاها امروزه در شکل‌های متنوعی برای سرگرمی و مطالعه در دسترس خوانندگان سراسر دنیا قرار می‌گیرند و داستان‌های آن‌ها برای همهٔ گروه‌های سنتی و تمام جنسیت‌ها مناسب است. بنابراین چه به دنبال ماجراهای عاشقانه باشید، چه ماجراجویی، مانگا همیشه حرفی برای گفتن دارد.

مانگا بسته به محتوای آن به ۳ دستهٔ اصلی تقسیم می‌شود: شونن مانگا، شوجو مانگا و کودوموکه.

 

شونن مانگا

شونن مانگا به سبکی از اینمه یا مانگا گفته می‌شود که مخاطب آن معمولاً پسرها و مردان جوان هستند. این سبک از مانگا برای گروه سنی ۸ الی ۱۸ سال طراحی می‌شود اما گستردگی آن باعث شده تا دختران و پسران جوان زیادی به طرفداری از آن روی بیاورند. داستان‌های شونن مانگا با محوریت ماجراجویی، دوستی و نبرد طراحی شده‌اند و روی جلد این مانگاها معمولاً قهرمانان مرد، ژست اکشن به خود می‌گیرند.

داستان‌های مانگاهای شونن اغلب عنصر طنز دارند و همچنین سکانس‌های اکشن زیادی را نیز به نمایش می‌گذارند. گاهی اوقات این مانگاها حتی بزرگ‌شدن شخصیت‌های مختلف‌شان را نیز نشان می‌‌دهند. شونن محبوب‌ترین بخش مانگا است و در ژاپن نیز به عنوان پرطرفدارترین سبک کامیک به شمار می‌رود و نزدیک به چهل درصد از کل فروش مجلات مانگا را به خود اختصاص داده است. از جمله مشهورترین مانگاهای شونن می‌توانیم به «وان پیس»، «ناروتو»، «کاپیتان سوباسا» و «تمام فلزی» اشاره کنیم.

 

ناروتو | ماساشی کیشیموتو | فرهاد بیگدلو | نشر کومینو

ناروتو یک مجموعه مانگای ژاپنی اثر ماساشی کیشیموتو نویسنده و تصویرگر ژاپنی است. ناروتو داستان یک نینجای جوان است که به دنبال متمایز شدن از همسالان خود است و رویای تبدیل‌شدن به هوکاگه؛ رهبر دهکدهٔ خود را در سر می‌پروراند. داستان این مانگا در دو بخش روایت می‌شود: قسمت اول به سال‌های پیش از نوجوانی ناروتو برمی‌گردد (جلدهای ۱ تا ۲۷) و قسمت دوم در دوران نوجوانی او می‌گذرد (جلدهای ۲۸ تا ۷۲). نویسنده این مجموعه را براساس دو مانگای دیگر خود نوشته است که برندهٔ جایزهٔ «هاپ استپ آوارد» شد. براساس این مجموعه مانگا تاکنون یک انیمه و سریال آمریکایی ساخته شده است و همچنین بازی‌های ویدیویی و کارت‌های تجاری نیز این مانگا نیز توسط چندین شرکت توسعه یافته‌اند.

شهر اشباح | هایائو میازاکی | حسین فلاح | نشر کومینو

شهر اشباح یک انیمیشن مشهور است که در سال ۲۰۰۲ برندهٔ جایزهٔ اسکار شد. این انیمیشن با اقتباس از یک مانگا ساخته شده است و ماجرای دختری ۱۰ ساله را روایت می‌کند که در میانهٔ مهاجرت به حومهٔ شهر با خانواده‌اش است. با این‌حال زمانی که پدرشان مسیر اشتباهی را طی می‌کند آن‌ها در یک جنگل گم می‌شوند و درنهایت به یک شهربازی متروکهٔ عجیب می‌رسند. چیهیرو که در این شهر عجیب سرگردان است با فرا رسیدن شب متوجه می‌شود که به  دنیایی از ارواح، شیاطین و خدایان عجیب راه یافته است که به دست یوبابای مرموز اداره می‌شود. پسری مرموز به نام هاکو به او می‌گوید که برای زنده‌ماندن باید کاری پیدا کند و حالا او باید به اتاقک دیگ بخار برود و به دنبال پیرمردی به نام کاماجی بگردد.

دفترچه مرگ | تسو گومی‌ اوبا | آرمان علی هادی | نشر کومینو

دفترچه مرگ یک مجموعه مانگای ژاپنی اثر تسو گومی اویا نویسنده و تصویرگر ژاپنی است. این کتاب داستان لایت یاگامی دانش آموزی ممتاز با آینده‌ای درخشان است که دچار بی‌حوصلگی شده اما با پیدا کردن دفترچه مرگ همه چیز برایش تغییر می‌کند. دفترچه‌ای که از دست یک شینیگامی سرکش افتاده است. هر انسانی که نامش داخل این دفترچه نوشته شود خواهد مرد و حالا لایت قسم خورده تا از قدرت دفترچه برای پاک کردن جهان از پلیدی استفاده کند اما وقتی جنایتکاران شروع به مردن می‌کنند، مقامات، کارآگاه افسانه‌ای ال را مسئول گرفتن قاتل می‌کنند. با وجود تلاش‌های ال برای گرفتن قاتل، آیا لایت هدف و یا زندگی خود را از دست می‌دهد؟ خستگی و همزمان با نزدیکتر شدن ال و پلیس به پیدا کردن قاتل، لایت هم به آزمایش محدودیت‌های دفترچه مرگ می‌پردازد. خوشبختانه پدر لایت رئیس پلیس ژاپن است به همین دلیل اطلاعات مهم پرونده درون خانه در دسترس هستند. لایت با دسترسی داشتن به پرونده‌های پدرش همیشه یک قدم از مقامات جلوتر است. اما مرد غریبه‌ای که در تعقیب لایت است چه کسی است و او چطور می‌تواند در برابر دشمنان بینامش از خود دفاع کند؟

شوجو مانگا

شوجو مانگا به بخشی از مانگا گفته می‌شود که مخصوص دخترهای نوجوان بین ۱۰ الی ۱۸ سال طراحی و نوشته می‌شود. عبارت شوجو به معنای «دختر جوان» است و این نوع مانگا اغلب با تمرکز بر روی روابط احساسی و عاشقانه طراحی می‌شوند و در آن‌ها کمتر حادثهٔ خاصی به‌وقوع می‌پیوندد اما این نوع مانگاها می‌توانند در زمینهٔ‌ علمی‌تخیلی، ورزشی، درام یا ترسناک هم نوشته شوند. 

شوجو مانگا اغلب داستانی عاشقانه و ایده‌آل بین قهرمان‌ها را به تصویر می‌کشند. درحالی‌که این نوع مانگا به اندازهٔ شونن پر از ماجراهای اکشن نیست، اما جلدهای آن معمولاً با رنگ‌های صورتی زیبا، گل یا سایر تصاویر عاشقانه تزئین می‌شوند که تمرکز مانگا بر احساسات و درام را منعکس می‌کند. از جمله مشهورترین شوجو مانگاها می‌توانیم به «نگهبانان زیبا یا سیلر مون»، «شوالیه‌های جادویی»، «کابوی بیپاپ»، «ومپایر نایت» و «گل دیواری» اشاره کنیم.

 

مطالعهٔ تحقیقاتی وانیتاس | جون موچیزوکی | راحله بدیعی | نشر کومینو 

مطالعهٔ تحقیقاتی وانیتاس یک مجموعه مانگای ژاپنی است که از دسامبر ۲۰۱۵ در مجلهٔ شونن اسکوئر انیکس به صورت سریالی منتشر شد. داستان این مانگا در پاریس و در دنیای تخیلی قرن نوزدهمی می‌گذرد و با کمی مضامینی ماورائی و خون‌آشامی ترکیب شده است. داستان بر روی وانیتاس متمرکز است، یک خون‌آشام جوان و نونه است که سعی دارند خون‌آشام‌های نفرین‌شده را درمان کنند. اما چیزی که در شهر گل‌ها انتظار او را می‌کشد، قدم زدن‌های طولانی و عاشقانه در خیابان‌های این شهر و یا گشت و گذار لابه لای قفسه‌های کتاب غبار گرفته نیست در واقع این خود شکار است که سمت نوئه می‌آید. کتاب در دستان مردی ست که ادعا می‌کند دکتر خون آشام‌هاست در درگیری‌ای که صلح بین انسان‌ها و خون آشام‌ها را تهدید می‌کند، آیا نوئه با کمک همراهی که کمی نامتعادل عمل می‌کند، و البته تلاش خودش می‌تواند خون آشام‌ها را نجات دهد یا نه؟

صدای خاموش | یوشیتوکی اویما | اکرم بهزادی |‌نشر کومینو

صدای خاموش یک مجموعه مانگای زاپنی است که در ابتدا به صورت تک‌شات در مجله منتشر شد وبعداً از اوت ۲۰۱۳ تا نوامبر ۲۰۱۴ در مجلهٔ هفتگی «شونن» به صورت سریالی به چاپ رسید. فصل‌های آن در هفت جلد تانکوبون جمع‌آوری شدند و همچنین این مانگا به صورت دیجیتالی به زبان انگلیسی منتشر شد. این اثر داستان یک پسر نوجوان است که در دوران ابتدایی دختری ناشنوا به نام شوکو را مورد آزار واذیت قرار می‌دهد و نویسنده در این مانگا به بررسی تأثیرات این آزار و اذیت بر روی شویا، شوکو و اطرافیانش می‌پردازد. داستان مانگا از زمانی شروع می‌شود که شوکو به مدرسه‌ای جدید منتقل می‌شود و شویا شروع به اذیت‌کردن او می‌کند. چندین سال بعد شویا به دبیرستان که می‌رود تصمیم می‌گیرد با شوکو تماس بگیرید و از او عذرخواهی کند و در ادامه داستان مانگا دربارهٔ توسعهٔ رابطهٔ این دو نفر و روند بخشش و تغییرات شخصیتی آن‌ها است.

اسم تو | ماکوتو شینکاری | فرهاد بیگدلو | نشر کومینو

اسم تو یک مانگای عاشقانه و علمی‌تخیلی و داستان دو نفر است که مصمم به نگه داشتن یکدیگر هستند. میتسوها دختر دبیرستانی از شهری در اعماق کوهستان است که رویای زندگی در شهر توکیو را در سر می‌پروراند. تاکی، پسر دبیرستانی اهل توکیو است که در خواب دختری را می‌بیند که در کوهستان زندگی می‌کند. تا این‌که یک روز ناگهان میتسوها و تاکی متوجه می‌شوند که در خواب بدن‌هایشان با هم جابه‌جا شده است و حالا میتسوها در توکیو و در بدن تاکی زندگی می‌کند. این اتفاق باعث می‌شود آن‌ها زندگی یکدیگر را تجربه کنند و از طریق یادداشت‌ها و پیام‌هایی که برای یکدیگر به جای می‌گذارند با هم ارتباط برقرار می‌کنند.

کودوموکه (انیمه و مانگای کودکان)

کودوموکه واژه‌ای ژاپنی به معنای انیمه و مانگا است که مستقیماً به مخاطبن کودک در گروه سنی بین ۶ الی ۱۱ سال اشاره دارد. این مانگاها اغلب کودک‌پسند هستند و بر خانواده و انسجام آن و همچنین دوستان تمرکز می‌کنند و داستان‌های بنیادی کودکان را ارائه می‌دهند و جنبه‌های آموزشی نیز دارند و سعی می‌کنند آموزش چگونگی رفتار خوب و باملاحظه با مردم و کمک رساندن به دیگران را به کودکان آموزش دهند. 

این مانگاها اغلب داستان‌هایی با طرح های ساده دارند و بر درس‌های اخلاقی تأکید می‌کنند و بیشتر بر دوستی و ماجراجویی تمرکز می‌کنند. این سبک مانگا معمولاً با رنگ‌های روشن طراحی می‌شود و شخصیت‌های زیبا و تصاویر جذاب آن، خواندن این نوع مانگا را بسیار لذت‌بخش می‌کند. از مشهورترین سبک مانگای کودوموکه می‌توانیم به داستان «پوکومون‌ها» اشاره کنیم.

 

فریرن (فراسوی پایان سفر) | کانه هیتو یامادا | دانیا پریوش کمساری | نشر کومینو

فریرن مانگایی اثر کانه‌هیتو یامادا و تصویرسازی تسوکاسا آبه است که در سال ۲۰۲۰ در مجلهٔ مانگای شوگاکوکان به صورت سریالی منتشر شد. این مانگا در دنیایی فانتزی رخ می‌دهد و داستان شخصیتی به نام فریرن (یک جادوگر اِلف) را دنبال می‌کند که عضوی سابق از گروه قهرمانان بود که پس از ده سال ماجراجویی، پادشاه شیاطین را شکست دادند و آرامش و صلح را در جهان برقرار کردند. در گذشته، این گروه شامل فریرن، هیمل قهرمان انسانی، آیزن جنگجوی کوتوله و کشیش انسانی هایتر بود. تا ژوئن ۲۰۲۴ بیش از ۲۲ میلیون نسخه از این مانگا منتشر شد و برندهٔ چهاردهمین جایزهٔ مانگا تایشو شد.

مانگا در خارج از ژاپن

مانگا اخیراً رشد فوق‌العاده‌ای در خارج از ژاپن را تجربه کرده است و محبوبیت آن در سراسر جهان افزایش یافته است. حدود ۴۰ درصد از بازار کتاب‌های مصور فرانسه را مانگاهای ژاپنی اشغال کرده‌اند و ۷۰ درصد از کمیک‌های فروخته‌شده در آلمان نیز عناوین مانگا هستند.

محبوبیت مانگا در ایالات متحده نیز هر روز بیش از پیش می‌شود. وایز مدیا یکی از ناشرین بزرگ ایالات متحده است که با ناشران مختلف ژاپنی همکاری می‌کند تا مطالب این کتاب‌ها را در آمریکا ترجمه و منتشر کنند. یکی از عوامل اصلی این رشد گسترده نیز وجود پلتفرم‌های دیجیتالی است که دسترسی به مانگاها را برای طرفداران سراسر جهان آسان‌تر کرده‌اند. طبق گزارش مجلهٔ All Japan، انجمن ناشران و ویراستاران کتاب‌های ژاپنی و صنعت مانگای ژاپن در سال ۲۰۲۰ حدود ۵.۷۷ میلیارد دلار درآمد داشته است که این رقم نسبت به سال ۲۰۱۹، ۲۳ درصد رشد داشته است و بدین ترتیب مانگا از دههٔ ۱۹۹۰ تاکنون موفقیت چشمگیری به خود دیده است.

 

چطور مانگا بخوانیم؟

خواندن مانگا با خواندن کمیک‌های غربی کمی فرق دارد و در مانگا داستان‌ها از راست به چپ و از بالا به پایین خوانده می‌شود. داستان در چارچوبی به نام «کوما» قرار دارد و برای خواندن یک صفحه مانگا با کوما باید خواندن را از گوشهٔ سمت راست شروع کنید و در گوشهٔ سمت چپ صفحه آخرین تصویر یا خط داستانی قرار دارد. مانگا اغلب به طرز باورنکردنی‌ای سریع پیش می‌رود و بنابراین اگر به خواندن آن‌ها عادت نداشته باشید، ممکن است میان تصاویر و صفحات گم شوید! اما با خواندن چند مانگا متوجه می‌شوید که چطور باید مانگا بخوانید و آن‌وقت خواندن مانگا می‌تواند تبدیل به یکی از سرگرمی‌های موردعلاقه‌تان شود.

بهترین اقتباس از مانگا

وان پیس یک مجموعهٔ ماجراجویی فانتزی است که شبکهٔ نتفلیکس آن را با اقتباس از مانگای «وان پیس» ساخت. در این سریال لایو اکشن بازیگرانی همچون ایناکی گودوی، امیلی راد، مکنیو، جاکوب رومرو گیبسون و تاز اسکایلر به عنوان اعضای دزدان دریایی کلاه حصیری به ایفای نقش پرداختند. فصل اول این سریال در ۳۱ آگوست ۲۰۲۳ از شبکهٔ نتفلیکس پخش شد و بازخوردهای مثبتی را از طرف منتقدان و طرفداران این مجموعه دریافت کرد و اجراها، نگارش، جلوه‌های بصری و وفاداری کلی به داستان مانگای آن بسیار تحسین شد.

چندین رسانه این لایو اکشن را یکی از بهترین اقتباس‌های مجموعه‌های مانگا و انیمه نامیدند. وان پیس پربیننده‌ترین نمایش نتفلیکس در نیمهٔ دوم سال ۲۰۲۳ شد و دو هفته پس از انتشار، نتفلیکس آن را برای فصل دوم تمدید کرد که فیلمبرداری آن در فوریه سال ۲۰۲۵ به پایان رسید.