فلسفه از ۲ کلمهٔ یونانی باستانی گرفته شده است: فیلو به معنای دوست داشتن و سوفیا که به معنای خِرد است. به زبان ساده، فلسفه عشق به خِرد است اما فلسفه واقعاً به چه معناست؟ فلسفه در نظر دارد با استفاده از ابزارهایی مانند منطق و عقل به سؤالاتی دربارهٔ وجود ما پاسخ دهد. پرسش‌های فلسفی معمولاً از چگونگی زندگی تا معرفت‌شناسی، از ماهیت بنیادی جهان تا جست‌وجوی دانش و حقیقت را دربرمی‌گیرد. فیلسوفان وجود خدا و دین، چگونگی شکل‌گیری سیاست و جوهر آزادی و اختیار را زیر سؤال برده‌اند. آن‌ها در مورد زبان، حقوق حیوانات، زیبایی‌شناسی، قانون و عدالت نوشته‌اند. 

بنابراین به احتمال زیاد اگر سؤالی دربارهٔ زندگی دارید، برخی از دانشجویان فلسفه بسیار پیش از شما به دنبال پاسخ آن بوده‌اند. 

به‌طور معمول فلسفه از شما می‌خواهد که بیشتر از «انجام‌دادن» تأمل کنید، چون سؤالاتی که می‌خواهد به آن‌ها پاسخ دهد ماهیت انتزاعی دارند. با وجود این، فیلسوفان سهم‌ قابل‌توجهی در بسیاری از زمینه‌ها از جمله سیاست، ریاضیات، پزشکی، ادبیات و غیره داشته‌اند. 

فلسفه باعث می‌شود همه‌چیز را زیرسؤال ببرید! به گفتهٔ ارسطو، فلسفه با شگفتی آغاز می‌شود. درواقع تنها زمانی که شروع به زیرسؤال بردن چیزی کنیم، به جست‌وجوی یافتن پاسخ سؤالاتی خواهیم رفت که برای ما مهم هستند. فلسفه شما را کنجکاو می‌کند و هر چه بیشتر در این زمینه مطالعه کنید، دیدگاه شما ظریف‌تر می‌شود و استدلال‌های شما نیز قوی‌تر خواهند شد. 

چرا باید فلسفه بخوانیم؟

از آن‌جایی که منطق و عقل سنگ بنای فلسفه هستند، وقت گذاشتن برای خواندن کتاب‌هایی در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند تا متفکر بهتری شوید و توانایی استدلال خود را توسعه دهید. بدین ترتیب شما می‌توانید مفروضات پشت استدلال‌ها را درک کنید، اشتباهات استدلال را شناسایی کنید و همچنین نظر مستدل خود را در مورد موضوعاتی که دوست دارید شکل دهید. همچنین با مطالعهٔ فلسفه در معرض دیدگاه‌های متناوب قرار خواهید گرفت.

مثلاً کتاب جنس دوم اثر سیمون دوبووار نمونه‌ای کلاسیک از این موضوع با ایده‌های رادیکال است. دوبووار در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه مادری‌کردن به مردان امکان سلطه بر زنان را می‌دهد. چه با او موافق باشید، چه نباشید، قطعاً با مطالعهٔ این کتاب متوجه خواهید شد که آیا ازدواج انتخاب مناسبی برای شماست یا نه، یا اگر به دنبال مادرشدن هستید، شاید واقعاً مسئله به انتظارات اجتماعی برمی‌گردد و خودتان این را نمی‌خواهید. بنابراین قرارگرفتن در معرض دیدگاه‌های مختلف نه‌تنها به ما کمک می‌کند تا مفروضاتی را که براساس آن‌ها زندگی کرده‌ایم زیر سؤال ببریم، بلکه شکاف‌های موجود در فرآیند تفکرمان را نیز به ما نشان می‌دهد. 

فلسفه را از کجا شروع کنیم؟

به رغم اهمیت بسیار زیاد فلسفه، کم پیش می‌آید با افرادی روبه‌رو شویم که فلسفه می‌خوانند یا اصول آن را در زندگی خود به کار می‌برند. بخشی از این مسئله به ماهیت به‌ظاهر غیرقابل دسترس فلسفه برمی‌گردد، چون اکثر مردم آن را موضوعی بسیار جدی یا پیچیده می‌دانند و بنابراین خودشان را با فلسفه‌خوانی به دردسر نمی‌اندازند! اما حقیقت کاملاً با این افکار متفاوت است چون حتی ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین اصول فلسفه نیز می‌تواند نحوهٔ رویکرد شما به زندگی را تغییر دهد. پس چه راهی بهتر از خواندن کتاب‌های فلسفی می‌توانید پیدا کنید که به درک شما از فلسفه کمک کند؟ ما در ادامه بهترین کتاب‌ها برای شروع فلسفه‌خوانی را به شما معرفی کرده‌ایم که با مطالعهٔ آن‌ها می‌توانید به درکی ساده و کارآمد از فلسفه برسید.

 

تاریخ فلسفه غرب | برتراند راسل | نجف دریابندری | نشر آوند دانش

تاریخ فلسفهٔ غرب کتابی غیرداستانی اثر برتراند راسل فیسلوف بریتانیایی است که در سال ۱۹۴۶ منتشر شد. نویسنده در این کتاب فلسفهٔ غرب را از فیلسوفان پیش از سقراط شروع کرده است تا به اوایل قرن بیستم می‌رسد. هر بخش عمدهٔ کتاب با شرحی از پیشینهٔ تاریخی لازم برای درک جریان‌های فکری آغاز می‌شود و بدین ترتیب با کمک آن می‌توانید به راحتی با تاریخ فلسفه آشنا شوید. هنگامی که راسل در ۱۹۵۰ جایزهٔ نوبل ادبیات را دریافت کرد، از کتاب تاریخ فلسفهٔ غرب به عنوان یکی از کتاب‌هایی نام بُرده شد که توانست این جایزه را برایش به ارمغان بیاورد. موفقیت این کتاب برای راسل تا حدی امنیت مالی نیز به همراه داشت. راسل این کتاب را در طول جنگ جهانی دوم نوشت و منشأ آن در سخنرانی‌هایی راجع به فلسفه است که راسل در بنیاد بارنز در فیلادلفیا طی سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ ارائه کرد. 

در کافهٔ اگزیستانسیالیستی | سارا بیکول | هوشمند دهقان| نشر پیام امروز

در کافهٔ اگزیستانسیالیستی کتابی غیرداستانی اثر سارا بیکول نویسندهٔ انگلیسی است که اولین‌بار در سال ۲۰۱۶ منتشر شد. نویسنده در این کتاب زندگی و ایده‌های فیلسوفان برجستهٔ اگزیستانسیالیست مانند ژان پل سارتر، سیمون دوبووار و آلبر کامو را بررسی کرده است. چند نویسندهٔ نشریه گاردین آن را به عنوان کتاب سال انتخاب کردند. نیویورک تایمز این کتاب را در ردیف ده اثر برگزیده سال ۲۰۱۶ قرار داد و فیلسوف شهیر بریتانیایی نیگل واربرتون در کافه اگزیستانسیالیستی را جزء پنج کتاب برتر سال ۲۰۱۶ در حوزه فلسفه عمومی برگزید.

انسان در جستجوی معنا | ویکتور امیل فرانکل | امیر لاهوتی | نشر جامی

انسان در جستجوی معنا کتاب ارزشمندِ ویکتور فرانکل است که در سال 1946 منتشر شد. ویکتور فرانکل این کتاب را بر حسب تجربیات خودش به عنوان یک زندانی در اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها در طول جنگ جهانی دوم نوشت و به شرح روش روان‌درمانی خود که شامل خلق معنا از دردها و رنج‌ها و آسیب‌ها به منظور تحمل راحت‌تر درد و زندگی هدفمند است پرداخت. ویکتور فرانکل در این کتاب از زندگی در اردوگاه‌های کار اجباری روایت‌هایی صریح، قاطع و کاملاً صادقانه به‌دست می‌دهد. توصیف فرانکل از جنبه‌های عاطفی، معنوی و اجتماعی تجربه‌‌های شخصی خودش و همچنین سایر زندانیان بسیار انسانی و قابل لمس است. این کتاب یک روایت دو قسمتی است، نیمۀ اول کتاب که بر روی سرگذشت خود ویکتور فرانکل متمرکز است به‌صورت داستانی نوشته شده و فوراً شما را جذب می‌کند. نیمۀ دوم کتاب شامل درس‌هایی از مبارزات فرانکل است که در هر کجای دنیا قابل اجراست. در همین نیمۀ دوم کتاب فرانکل با موفقیت غیرممکن‌ها را انجام داده است، پس از به اشتراک گذاشتن روایتش از زندگی در اردوگاه کار اجباری، او به خواننده یاد می‌دهد که چطور باید از تجربیاتش بیاموزد.

برای آشنایی بیشتر با این کتاب می‌توانید مطلب دیگر ما با عنوان خاطرات واقعی یک روان‌پزشک از هولوکاست را بخوانید. 

دنیای سوفی | یوستین گوردر | حسن کامشاد | نشر نیلوفر

کتاب دنیای سوفی رمانی نوشتۀ یوستین گوردر، نویسندۀ نروژی است که در سال 1991 منتشر شد. نویسنده در این کتاب به داستان سوفی آموندسن پرداخته است؛ دختری نوجوان که درس‌های مهمی دربارۀ تاریخ فلسفۀ غرب از معلم خود می‌آموزد. رمان دنیای سوفی اثر یوستین گوردر ابتدا به زبان نروژی منتشر شد و ترجمۀ انگلیسی آن در سال 1995 وارد بازار گردید و در همان سال پرفروش‌ترین کتاب دنیا شد. همانطور که از عنوان فرعی کتاب پیداست، این کتاب در مورد تاریخ فلسفه است و نوجوانان مخاطب اصلی آن هستند اما به این معنا نیست که بزرگسالان نمی‌توانند آن را بخوانند و بیاموزند. دنیای سوفی کتابی برای آشنایی با فلسفه است. این کتاب موفقیتی باور نکردنی در سطح جهان داشته و به زبان‌های متعددی ترجمه شده است. از جمله کشورهایی که این کتاب را ترجمه کرده‌اند می‌توان به دانمارک، سوئد و آلمان اشاره کرد. نکتۀ حائز اهمیت در کتاب دنیای سوفی و برگ برنده‌اش آن است که به شکل رمان نوشته شده است. یوستین گردر برای آنکه از قالب معمول فلسفه فراتر برود و بتواند خواننده را مشتاق و همراه نگه دارد، فلسفه را در یک قالب داستانی به مخاطب عرضه می‌کند. اما همین چهارچوب داستانی هم برای مخاطب جذاب و پرکشش می‌شود و او تا پایان کار با سوفی و داستانش همراه می‌ماند.

دائو د جینگ | لائوتسه | فرناز فرود | نشر مون

لائوتسه به معنای حکیم سال خورده معروف به استاد کهن یا پیراستاد بوده است. او که به احتمال زیاد اولین فیلسوف مشهور چینی بوده، آیین دائو را پایه گذاری کرد فلسفه دائوئیسم آیینی آزادی خواه و بر پایه رفتار نیک است که تشریفات و رسوم مذهبی را بیهوده می‌داند. دائو د جینگ در سال ۴۰۰ پیش از میلاد مسیح به رشته تحریر درآمد. این کتاب اسرارآمیز و شاعرانه را می‌توان روح عرفانی و معنوی آیین دائوئیسم یکی از سه مذهب بزرگ چین باستان تلقی کرد. دائو را اغلب «راه» یا «مسیر» ترجمه می‌کنند اما معنای عمیق‌تر آن را میتوان یک نیروی زندگی جهانی در نظر گرفت که در پیرامون و درون همه چیز جریان دارد. کتاب حاضر به ما می‌آموزد که خوشبختی را می‌توان در یکی شدن با این نیرو پیدا کرد؛ اتحادی که ما را قادر می‌سازد در هماهنگی تعادل و آرامش زندگی کنیم و ارزش‌هایی اخلاقی همچون فروتنی میانه روی و مهربانی را در وجود خود بپرورانیم.

سیدارتها | هرمان هسه | سروش حبیبی | نشر ماهی

سیدارتها رمانی از هرمان هسه است که در سال ۱۹۵۱ منتشر شد. نویسنده در این رمان به سفر معنوی‌ای پرداخته است که در آن شخصیت اصلی‌اش سیدارتها موفق می‌شود که خودِ واقعی‌اش را کشف کند. این کتاب نهمین اثر هسه است که برای اولین‌بار به زبان آلمانی منتشر شد و به سبکی ساده و غنایی نوشته شده است. داستان این رمان در هند اتفاق می‌افتد، جایی که سیدارتها تصمیم می‌گیرید خانه‌اش را به امید به دست‌آوردن نور معنوی با تبدیل شدن به یک سامانای زاهد ترک کند. سیدارتها به همراه بهترین دوستش گوویندا روزه می‌گیرد، بی‌خانمان می‌شود و تمام دارایی‌های شخصی‌اش را رها می‌کند و به مدیتیشن روی می‌آورد. در نهایت این زوج به دنبال گوتاما می‌گردند و شخصاً با او صحبت می‌کنند و گرچه گوویندا به سنت بودا می‌‌پیوندد اما سیدارتها چنین نمی‌کند. از نظر او فلسفهٔ بودایی گرچه بسیار حکیمانه است اما معتقد است که باید مستقل از تعلیمات به این باور برسد و بنابراین تصمیم‌ می‌گیرد که به تنهایی به تلاش خود ادامه دهد. 

ورای خیر و شر | فریدریش نیچه | محمدرضا غلامی | نشر علم

ورای خیر و شر اثر فریدریش نیچه یکی از مشهورترین نویسندگان و فیلسوفان آلمانی است. این کتاب یکی از آثار مهم فلسفی او است که در آن به نقد اخلاقیات سنتی و مدرن می‌پردازد. نیچه در این کتاب به تحلیل مفاهیم اخلاقی می‌پردازد و تأکید می‌کند که ارزش‌های اخلاقی همواره تحت تأثیر قدرت و منافع فردی قرار دارند. او با بررسی دقیق مفاهیم خیر و شر، تلاش می‌کند تا باورهای رایج را به چالش بکشد و نشان دهد که این مفاهیم نسبی و مبتنی بر نیازهای انسانی هستند. نیچه با نگارش این کتاب، به دنبال ارائه یک اخلاقیات جدید و فراسوی قیودات اخلاقی سنتی است که بتواند انسان را به سوی خلاقیت و شکوفایی هدایت کند. ورای خیر و شر از جمله آثار تاثیرگذار نیچه است که خواننده را به تفکر و بازاندیشی درباره مفاهیم اخلاقی و ارزش‌ها وادار می‌کند.

در پی معنا | تامس نیگل | سعید ناجی | نشر هرمس

در پی معنا اثر تامس نیگل فیلسوف آمریکایی است که در حال حاضر استاد فلسفه و حقوق دانشگاه نیویورک است. این کتاب یکی از آثار برجسته فلسفی است که به مسائلی بنیادین دربارهٔ ماهیت انسان و هدف زندگی می‌پردازد. نیگل در این کتاب تلاش می‌کند به پرسش‌های عمیقی درباره معنا و هدف زندگی پاسخ دهد و به بررسی این موضوع بپردازد که آیا واقعاً زندگی انسانی دارای معناست یا خیر. او با استفاده از تفکر فلسفی و استدلال‌های منطقی، موضوعاتی مانند نقش خودآگاهی، اخلاق، و ارزش‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد و سعی می‌کند روشن کند که چگونه می‌توان به یک زندگی معنادار دست یافت. نیگل با نگاهی تیزبینانه به زندگی انسان و چالش‌های آن، خواننده را به تفکر و اندیشه عمیق درباره معنای وجودی خود دعوت می‌کند.

دربارهٔ معنی زندگی | ویل دورانت | شهاب‌الدین عباسی |‌ نشر کتاب پارسه

ویل دورانت تاریخ‌نگار، فیلسوف و نویسندهٔ آمریکایی است. دورانت را به واسطه اثر سترگش «تاریخ تمدن» به عنوان یکی از خالقان میراث فرهنگی بشری می‌شناسند. درباره معنی زندگی در سال 2005 و پس از مرگ ویل دورانت منتشر شد. او این اثر مهم و خواندنی را در پی درخواست یک نفر به نگارش درآورد. در واقع یک مرد از ویل دورانت خواست دلیلی به او بدهد که چرا نباید خودکشی کند و دورانت در آن وقتِ محدود پاسخ‌هایی به آن مرد داد و بعد نامه‌ای برای بسیاری از شخصیت‌های مشهور و صاحب نظر از جمله مهاتما گاندی، جورج برناد شاو، سینکلر لوئيس و غیره فرستاد و از آن‌ها خواست در این مورد نظر بدهند و پاسخ‌هایی که دریافت کرد را به همراه دیدگاه خود در کتاب درباره معنی زندگی منتشر کرد.

چطور زندگی می‌کنید | گنزا بورو یوشینو | امیر آذر‌هوش | نشر میلکان

چطور زندگی می‌کنید رمانی کلاسیک و فلسفی اثر گنزابورو یوشینو نویسندهٔ ژاپنی است که اولین‌بار در سال 1937 منتشر شد. اولین ترجمهٔ انگلیسی این رمان با مقدمه‌ای از نویسندهٔ شهیر «نیل گیمن» به چاپ رسید و بیش از دو میلیون نسخه از آن به فروش رفت. این رمان داستان پسری پانزده‌ساله به نام هوندا جوان‌ایچی است که همه او را کاپر صدا می‌کنند. رنج زندگی زودتر از موعد به‌سراغ این پسر می‌آید و حالا او مجبور است با قدرتی که هیچ‌گاه تصور نمی‌کرد در وجودش داشته باشد با سختی‌های زندگی روبه‌رو شود. کاپر با عمویش به سفری می‌رود و در نهایت با تجربهٔ موقعیت‌های مختلف به رشد معنوی می‌رسد و معنای زندگی را با کمک عمویش کشف می‌کند. این کتاب یک اثر ادبی محبوب در آموزش هنرهای کلاسیک است و در بخش ادبیات کودکان جای می‌گیرد. این کتاب پس از انتشار پرفروش‌ترین کتاب نیویورک تایمز و کتابِ سال ایندی شد.