ادبیات آلمان سرشار از داستان‌های بسیار زیبا به‌خصوص در ژانر «توفان و تنش»، رمانتیک‌گرایی و رئالیسم است. برخی از کتابهای آلمانی مقدمه‌ای عالی نه‌تنها برای ادبیات آلمان، بلکه برای فرهنگ و تاریخ آن نیز هستند. بسیاری از مشهورترین آثار ادبیات آلمانی مانند کتاب «در جبهه غرب خبری نیست»، «داستان بی‌پایان» و «رنج‌های ورتر جوان» همگی کتابهای مشهور آلمانی هستند که به زبان انگلیسی و فارسی ترجمه شده‌اند.
ما در این مقاله مروری کوتاه و شیرین بر ادبیات آلمان خواهیم داشت و برخی از کتابهای آلمانی که باید پیش از مرگ حتماً آن‌ها را بخوانید و همچنین نویسندگان مهم آلمانی را به شما معرفی می‌کنیم.
تاریخچه ادبیات آلمانی
یکی از نخستین متونی که به زبان آلمانی باستانی (ساکسون قدیم) نوشته شده، شعر حماسی «هلیاند» است. در سراسر آلمان در قرون وسطی، شعر و بعدها داستان‌های عامیانه بر چشم‌انداز ادبی تسلط داشتند. عصر بزرگ ادبیات آلمانی در اواخر قرن هجدهم با ظهور جنبش رمانتیک در ادبیات آلمان معروف به ژانر «توفان و تنش» آغاز شد. نهضت ادبی رمانتیک آلمان پس از انقلاب فرانسه رخ داد.
به دنبال آن کلاسیسیسم وایمار و بعداً رمانتیک‌گرایی آلمانی در اوایل قرن نوزدهم با نویسندگانی مانند گوته پدید آمد. در اواخر قرن نوزدهم، ادبیات کلاسیک آلمانی با رئالیسم مشخص شد؛ کتابهای این دوره تفسیرهای اجتماعی مهمی داشتند. در قرن بیستم رئالیسم و ناتورالیسم جای خود را به تفسیر اجتماعی ادبیات کلاسیک وایمار دادند. در دورهٔ مدرن پس از جنگ، ویژگی‌های ادبیات آلمان تحت سلطهٔ کاوش‌های ذهنی و سیاسی نازیسم، هولوکاست، جنگ و تقسیم‌بندی سیاسی بود ـ این مضامین در تلاش برای کمک به التیام زخم‌های عمیق قرن بیست و یکم شکل گرفتند.
آثار مهم ادبیات آلمان
کتاب طبل حلبی
طبل حلبی اثر گونتر گراس نویسنده، مجسمه‌ساز و نقاش آلمانی است که در سال ۱۹۵۹ منتشر شد. این رمان در ژانر رئالیسم جادویی نوشته شده است و فیلمی براساس ساخته شد که برندهٔ جوایز متعددی شد. شخصیت اصلی این رمان اسکار ماتزرات است، یک لهستانی در دهه ۱۹۵۰ که در یک بیمارستان روانی زندگی می‌کرد. او زمانی که پسری کم سن‌وسال بوده، متوجه شده ذهنش توانمند و پُرکار اما جسمش کم‌توان است. رشد جسمی اسکار از جایی به بعد متوقف می‌شود و او کوچک و رشدنیافته باقی می‌ماند.
اسکار به‌رغم عقب‌ماندگی و کوچکی جثه‌اش از نظر هوشی بسیار از هم‌سن‌هایش بالاتر است و مدام از سوی دیگران نادیده گرفته می‌شود و به چشم نمی‌آید. با شروع جنگ جهانی دوم توانایی ذهنی قهرمان داستان افزایش می‌یابد اما با شکست آلمان در جنگ جهانی، رشد ذهنی‌اش متوقف شده و رشد جسمی‌اش آغاز می‌شود. گونتر گراس در سال ۱۹۹۹ جایزهٔ ادبی نوبل را برای نوشتن این کتاب و خلق چهره‌های فراموش‌شده‌ی جنگ از آن خود کرد و این رمان را یکی از آثار جاویدان ادبیات قرن بیستم آلمان می‌دانند.
کتاب مرگ در ونیز
مرگ در ونیز رمانی از نویسندهٔ آلمانی توماس مان نویسندهٔ برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات است که در سال ۱۹۱۲ منتشر شد. این کتاب در آستانهٔ جنگ جهانی اول منتشر شد. مان همچنین به خاطر نوشتن کتاب دکتر فاستوس در سال ۱۹۴۷ به شهرت رسید.
شخصیت اصلی این کتاب نویسنده‌ای است که دیگر توانایی نوشتن ندارد و به ونیز می‌رود. او در آنجا عاشق پسر جوانی از گردشگران لهستانی می‌شود و با این‌که هرگز با او حرف خاصی نمی‌زد اما این عشق نویسنده را به حال دیگری از رهایی و اعتلای روحی می‌رساند. با همه‌گیری وبا در ونیز این نویسنده نیز بیمار می‌شود.
1,550,000
رمان کتابخوان
کتابخوان رمانی از برنهارد شلینک نویسنده و قاضی آلمانی است. این رمان در سال ۱۹۵۵ اولین‌بار در آلمان به چاپ رسید. نویسنده در این کتاب جنایی به موضوع عشق و هولوکاست می‌پردازد. این رمان در آلمان بسیار پرفروش شد و در فهرست ۱۰۰ کتابی که باید پیش از مرگ خواند قرار گرفت و همچنین به فهرست رمان‌های برتر گاردین راه یافت. این رمان در برنامهٔ درسی دانشگاه‌ها و مدارس و کلاس‌های ادبیات آلمانی و ادبیات هولوکاست قرار دارد.
کتابخوان اولین و تنها کتاب آلمانی است که توانست به فهرست پرفروش‌ترین کتابهای نیویورک تایمز راه یابد. در سال ۲۰۰۸ استیون دالداری فیلمی با همین نام با اقتباس از همین کتاب ساخت که بازیگرانی همچون کیت وینسلت در آن به ایفای نقش پرداختند. رمان کتابخوان در سه بخش مختلف روایت می‌شود که هر کدام مربوط به یک دوره زمانی است. بخش اول آن در سال ۱۹۵۸ رخ می‌دهد و داستان رابطهٔ عاشقانه پسری ۱۵ ساله با زنی به نام هانا است که بیست سال از او بزرگ‌تر است و در تراموا کار می‌کند.
2,200,000
کتاب افی بریست
اِفی بریست رمان رئالیستی اثر اثر تئودور فونتانه نویسندهٔ آلمانی است. افی بریست در سال ۱۸۹۵ به صورت کتاب منتشر شد و نقطه عطف و اوج رئالیسم شاعرانه ادبیات شد. از نظر موضوعی می‌توان آن را با رمان‌های دیگری با همین موضوع که در قرن نوزدهم از منظر زنانه نوشته شدند مانند آنا کارنینا و مادام بووآری مقایسه کرد.
این رمان داستان دختری هفده‌ساله به نام اِفی بریست است، دختر یک اشراف‌زاده آلمانی که با بارون گیرت فون اینستنتن ۳۸ ساله ازدواج کرده است. اِفی بریست که موقعیت اجتماعی خیلی بالایی دارد، به بندر پامرانیاکسین نقل‌مکان می‌کرد و بدین ترتیب مجبور است هفته‌ها دور از همسرش زندگی کند و افی که از ارتباط با اشراف محلی دوری می‌کند در این دوران تنها یک دوست پیدا می‌کند. از طرف دیگر افی احساس می‌کند که خانه‌اش جن‌زده است. زمانی که قضیه را به همسرش می‌گوید او ترس‌هایش را به سخره می‌گیرد و وضعیت زندگی زناشویی‌شان متزلزل می‌شود.
کتاب برلین، الکساندرپِلاتْس
برلین، الکساندرپِلاتْس اثر آلفرد دوبلین نویسندهٔ اکسپرسیونیست و یکی از برجسته‌ترین نویسندگان رئالیست مدرن آلمانی است که در سال ۱۹۲۹ منتشر شد. این کتاب یکی از مهم‌ترین و نوآورانه‌ترین آثار جمهوری وایمار است. این رمان سرگذشت تکان‌دهنده‌ی فرانتس بیبرکُف است که پس از رهایی از زندان می‌کوشد زندگی پاک و شرافتمندانه‌ای در پیش گیرد، ولی به گرداب خیانت و تبه‌کاری در می‌غلتد. آلفرد دوبلین در این اثر از بازماندگانِ عصر مدرن می‌گوید؛ کسانی که چیزی ندارند یا مجبورند از اندک چیزی که دارند شجاعانه دفاع کنند.
این رمان نفس‌گیر در همان چهار سال نخستِ پس از انتشار پنجاه بار تجدید چاپ شد و در نظرسنجیِ سال ۲۰۰۲ گاردین در فهرست صد رمانِ برتر تاریخ ادبیات جای گرفت.
2,600,000
کتاب در جبهه‌ی غرب خبری نیست
در جبهه‌ی غرب خبری نیست نخستین رمان اریش ماریا مارک نویسندهٔ آلمانی بود که در سال ۱۹۲۹ منتشر شد. این کتاب با استقبال فراوانی در آلمان روبه‌رو شد و نویسنده در این کتاب به تباهی، ویرانی، مرگ، خون، جبهه‌های گل‌آلود، گرسنگی، توحش و در عین‌حال برانگیخته‌شدن ته‌ماندۀ ارزش‌های انسانی، دوستی و حس برادری‌ای که سربازان خسته و بیزار از جنگ را سرپا نگه می‌دارد، پرداخته است.
صحنه‌‌های تکان‌دهنده و پر احساس کتاب در جبهه‌ی غرب خبری نیست، برگرفته از تجارب شخصی نویسنده است در راه‌یابی به روی دیگر واقعیت یا چیزی که امروزه به‌عنوان ضد واقعیت از آن نام می‌برند. هنگامی که راوی، احتضار دوستی را که سال‌ها با او همکلاس بوده می‌بیند، زمانی که با دست خود دشمنی را از پا در می‌آورد که سال‌ها تصور دیگری از او داشته و بعد می‌بیند که او نیز انسانی معمولی مانند خود اوست، هنگامی که به مرخصی می‌رود و پشت جبهه را می‌بیند و با تصورات ابتدایی مردمِ بی‌خبر از واقعیت‌های جنگ روبه‌رو می‌شود، وقتی با مادر خود ملاقات می‌کند که او نیز به نوعی در چنگال مرگی دیگر گرفتار است و سرانجام هنگامی که مرگ صمیمی‌ترین دوست خود را در برابر چشمانش می‌بیند همه و همه از تکان‌دهنده‌ترین و مؤثرترین بخش‌های این رمان است.
2,200,000
کتاب کوه جادو
کوه جادو رمانی اثر توماس مان نویسندهٔ آلمانی است که در سال ۱۹۲۴ منتشر شد و در سال ۱۹۲۹ یعنی پنج سال پس از انتشار جایزهٔ ادبی نوبل را برای نویسندهٔ خود به ارمغان آورد. این رمان را به طور گسترده یکی از تأثیرگذارترین آثار ادبیات آلمانی قرن بیستم می‌دانند.
داستان کتاب از دهه قبل از جنگ جهانی اول آغاز می‌شود. قهرمان داستان هانس کاستورپ تنها فرزند یک خانوادهٔ بازرگان هامبورگی است. پس از مرگ زودهنگام والدینش، او نزد پدربزرگ و بعداً عموی مادرش به نام جیمز بزرگ می‌شود. کاستورپ در اوایل دهه ۲۰ زندگی‌اش است و می‌خواهد به کشتی‌سازی مشغول شود. اما قبل از کار، به سفری برای دیدن پسرخالهٔ خود می‌رود که در آسایشگاهی در ارتفاعات آلپ در سوئیس بستری است. او زندگی آشنایش را ترک می‌کند ولی به محض این‌که در فضای مرگ‌آلود آسایشگاه قرار می‌گیرد احساس می‌کند یا می‌پندارد که خودش نیز بیمار است و هفت سال در آنجا می‌ماند تا این‌که با شروع جنگ جهانی از وهم و خیال درمی‌آید.
7,450,000
کتاب رنج‌های ورتر جوان
رنج‌های ورتر جوان اثر یوهان ولفگانگ فون گوته نویسندهٔ آلمانی است که در سال ۱۷۷۴ منتشر شد. این کتاب یکی از رمان‌های اصلی دورهٔ جنبش رمانتیک‌گرایی در ادبیات آلمان است و بر جنبش‌های بعدی نیز بسیار تأثیر گذاشت. گوته در ۲۴ سالگی این رمان را طی پنج هفته نوشت. این رمان گوته را در میان برجسته‌ترین مشاهیر ادبی بین‌المللی قرار داد و تبدیل به یکی از شناخته‌شده‌ترین آثار او شد.
این کتاب داستان واکنش افراطی یکی مرد جوان به عشق نافرجام است و به صورت مجموعه‌ای از نامه‌ها منتشر شده است که این هنرمند جوان با خلق‌وخوی حساس و پرشور خود به دوستش ویلهلم نوشته است. ورتر ناامیدانه عاشق شارلوت، همسر دوستش شده است، دوستی که او هم‌زمان هم تحسینش می‌کند و هم از او متنفر است. این اثر نیمه بیوگرافیک است و درواقع نویسنده داستان عشق خودش به همسر دوستش را روایت کرده است.
1,550,000
نویسندگان برجستهٔ آلمانی
یکی از اولین نویسندگان مهم آلمانی گوته است که به لطف نقش او هر دو ژانر «توفان و تنش» و کلاسیک وایمار شکل گرفت. برادران گریم و مجموعه افسانه‌های آن‌ها در قرن نوزدهم نیز بسیار در دنیا به شهرت رسیدند. توماس مان نویسندهٔ کتابهای مرگ در ونیز و کوه جادو، تحسین‌شده‌ترین نویسندهٔ آلمانی تمام دوران و یکی از ۱۳ نویسندهٔ آلمانی است که تاکنون جایزهٔ نوبل ادبیات را دریافت کرده است.
در دوران مدرن پس از جنگ، هرمان هسه، هاینریش بل و گانتر گراس همگی به عنوان تأثیرگذارترین نویسندگان آلمانی شناخته شدند. پس از آن برتولت برشت یکی از مشهورترین نمایشنامه‌نویسان قرن بیستم شد و همچنین او را یکی از تأثیرگذارترین نمایشنامه‌نویسان تمام دوران می‌دانند. موفق‌ترین نویسندهٔ آلمانی اریش ماریا رماک نویسندهٔ کتاب «در جبهه‌ی غرب خبری نیست» است که بیش از ۲۰ میلیون نسخه از کتاب‌هایش در سراسر دنیا به فروش رفت.
ادبیات آلمانی ترکیبی غنی از صداها و روایت‌هایی است که عمیقاً بر سنت‌های ادبی جهانی تأثیر گذاشتند. توماس مان یکی از مشهورترین نویسندگان آلمانی است که با آثار برجسته‌اش جایگاهی قابل احترام در تاریخ ادبیات برای آلمان به ارمغان آورد. این نویسندگان با مضامین برجسته و آثار خواندنی خود، همچنان پس از سال‌ها خوانندگان بسیاری را مجذوب ادبیات آلمان می‌کنند و الهام‌بخش نویسندگان در طول نسل‌ها بوده‌اند.
کدامیک از آثار ادبیات آلمان را خوانده‌اید؟ به نظرتان کدام نویسندهٔ آلمانی موفق‌تر بوده است؟
